АҚШ вице-президенті Джей-Ди Вэнс Мюнхен қауіпсіздік конференциясында сөз сөйледі және Еуропаны қатаң сынады. Сондағы айтқан сөзін қысқартып ұсынгып отырмыз.
"Барлық мемлекеттеріміз үшін, қолымызға саяси билік берген халықтарымыз үшін, билікті орынды пайдаланып, олардың өмірін жақсартатын уақыт келді. Біз мұнда қауіпсіздік мәселелерін талқылау үшін жиналдық. Қауіпсіздік туралы әңгіме қозғағанда, біз әдетте сыртқы қауіптер туралы айтамыз. Бүгін мұнда мен көптеген тамаша әскери басшыларды көріп отырмын.
Трамп әкімшілігі Еуропаның қауіпсіздігіне алаңдаушылық білдіреді және Ресей мен Украина ақылға қонымды келісімге келетініне сенеді. Алайда біз Еуропаның алдағы жылдары қорғанысын едәуір күшейтуі маңызды деп санаймыз. Еуропаға қатысты мені ең алаңдататын қауіп – бұл Ресей, Қытай немесе басқа сыртқы күштер емес. Мен үшін ең үлкен алаңдаушылық тудыратын қауіп – Еуропаның ішкі мәселелері, оның ішінде өзінің ең маңызды құндылықтарынан алыстап кетуі.
Украинаға қатысты саясатымыздан бастап, цифрлық цензураға дейін бәрі демократияны қорғау ретінде көрінеді. Бірақ еуропалық соттардың сайлауларды жойып, жоғары лауазымды шенеуніктердің басқаларын жоюмен қорқытқанын көргенде, біз өзіміздің стандарттарымыз жоғары ма деген сұрақ қоюымыз керек. Біз тек демократиялық құндылықтар туралы сөйлесіп қана қоймай, оларды орындауымыз керек.
Мен Брюссельге қараймын, мұнда Еуропалық комиссияның комиссарлары азаматтық тәртіпсіздіктер кезінде әлеуметтік желілерді жабуды ұсынғанын естігенде таң қалдым. Немесе дәл осы елде, полиция интернетте антиисламдық пікірлер жазған деп күдікке ілінген азаматтарды тексерді. Мен Швецияға қараймын, онда екі апта бұрын Үкімет христиандық белсендіге Құранды өртеу әрекеті үшін айып тақты. Әрі ең алаңдататын нәрсе – мен Ұлыбританияға қараймын, мұнда сенім құқықтарының шектелуі негізгі діни бостандыққа қауіпке төндіруде.
Еуропада ойлаудың өзі қылмыс саналуда. Мен сөз бостандығының құлдырауы туралы алаңдаймын.
Шын мәнінде, әзіл-қалжың ретінде де, бірақ сондай-ақ шындық үшін айта кетейін, мен кейде цензураға қарсы ең қатты дауыстар тек Еуропада емес, менің өз елімде де естілетінін мойындаймын, мұнда бұрынғы үкімет әлеуметтік желілердің компанияларына "дезинформацияны" цензуралау үшін қысым жасады. Мысалы, коронавирус, бәлкім, Қытайдағы зертханадан шыққан деген пікір.
Бүгін мен осында тек бақылаумен ғана емес, ұсыныспен келдім. Трамп әкімшілігі бәрін керісінше жасайды. Біз сіздермен келіспесек те, біз сіздердің пікірлеріңізді ашық алаңда білдіру құқығын қорғауға тырысамыз.
Біз енді сол кезеңге келдік, жағдай соншалықты нашарлап кетті, өткен желтоқсанда Румыния президенттік сайлау нәтижелерін бар болғаны жасырын барлау мәліметтері мен үлкен көршілерінің қысымымен жойды. Менің түсінуімше, бұл жағдай Ресейдің дезинформациясының румын сайлауына араласуымен байланысты деп айтылды.
Бірақ мен еуропалық достарымнан бұл жағдайға басқаша көзқараспен қарауын сұрағым келеді. Сіздер әлеуметтік желілерде Ресейдің саяси жарнама сатып алуын қате деп санай аласыздар, біз бұған келісеміз. Сіздер мұны бүкіл әлем болып айыптауыңыз мүмкін. Бірақ егер сіздің демократияңыз бірнеше жүз мың долларлық шетелдік цифрлық жарнамаға төтеп бере алмайтын болса, ол бастапқыда өте әлсіз болды деген сөз.
Жақсы жаңалық мынада, менің ойымша, сіздердің демократияларыңыз өте әлсіз емес. Мен азаматтарымыздың өз пікірін білдіруіне мүмкіндік беру оларды одан әрі мықты ете түседі деп сенемін. Бұл, әрине, Мюнхенге қайта оралуымызды білдіреді, мұнда осы конференцияның ұйымдастырушылары популистік партияларды ұсынатын депутаттардың талқылауға қатысуын тыйым салды.
Тағы да, біз бұл адамдардың айтқандарына толықтай келісуіміз міндетті емес. Бірақ саяси көшбасшылар маңызды электораттық топты ұсынатын кезде, бізге кем дегенде олармен диалогқа қатысу міндеті жүктеледі.
Біз Атлант мұхитының ар жағында жүргендердің көбі үшін бұл, шынымды айтсам, ежелгі мүдделердің әдемі көрінісі сезіледі, ол өздерін «дезинформация» сияқты кеңестік терминдермен жасырады. Басқа көзқарастағы біреудің пікірін білдіруіне немесе сайлауда басқаша дауыс беруіне немесе, ең жаманы, сайлауды жеңіп шығуы ұнамаса, олар оның айтқанына қарсы тұрады.
Бұл конференция қауіпсіздік мәселелеріне арналған, сіздердің бәріңіз осында қандай да бір жаңа мақсаттармен қорғаныс шығындарын арттыруды талқылауға дайын екендеріңізге сенімдімін. Бұл өте жақсы, өйткені президент Трамп бұл континенттің болашағында біздің еуропалық достарымыздың маңызды рөл атқаруы қажет деп анық айтты. Біз көбінесе «жүктемені бөлу» деген сөзді естиміз, және біз мұны альянсқа жататын елдердің маңызды ісі деп санаймыз, Америка қауіпті аймақтарға көбірек назар аударған кезде, еуропалықтар да белсенділік танытуы тиіс.
Бірақ мен сіздерге бір сұрақ қойғым келеді: егер біз не нәрсені қорғап жатқанымызды білмесек, онда бюджет мәселелері туралы қалай ойланамыз?
Фото: РИА новостый
