Ғалымдар Жерді қауіпті астероидтардан қалай қорғауға болатынын көрсетті. Мысал ретінде 2024 YR4 деп аталатын, диаметрі шамамен 60 метр болатын жартас астероид алынды. Бұл нысан 2024 жылдың желтоқсанында алғаш рет қауіпті деп танылды.
Алғашында оның Жерге құлау ықтималдығы 3,1% деп бағаланған болатын, кейін бұл көрсеткіш 0,28%-ға дейін төмендеді. Алайда, Айға соғылу қаупі 4,1%-ға дейін өсті. Мұндай сценарий адамдар үшін қауіп төндірмейді, бірақ Ай бетінен шашыраған реголит (шаң-топырақ) микрометеороидтар ағынын тудырып, ол жерсеріктер мен ғарыш аппараттарына қауіп келтіруі мүмкін.
NASA және АҚШ-тың жетекші аэроғарыш саласының инженерлері arXiv сайтында жарияланған мақалада қорғаныс жолдарын талқылады. Ғалымдар қазіргі және болашақ миссияларды пайдалана отырып, астероидтарды барлау, бағытынан бұру және жою әдістерін сараптады.
«Джеймс Уэбб» телескопы астероидтың диаметрін нақтылап, оны 60±7 метр деп белгіледі және оның S-типті, яғни жартас тектес екенін растады. Бұл дегеніміз, объект – тасты, сондықтан соққының салдарын есептеу үшін оның құрамы мен құрылымын нақты білу қажет.
Барлау миссиялары мәліметтер жинау үшін астероидтың жанынан ұшып өтуді көздейді. Бұл мақсатта Janus, OSIRIS-APEX және Psyche аппараттарын қолдану, сондай-ақ 2025 жылдан 2028 жылға дейін жаңа зымыран ұшырылымдарын жүзеге асыру жоспарланып отыр. Бұл миссиялар болашақта ықтимал араласу үшін қажетті параметрлерді ұсынады.
DART миссиясында қолданылған бағытынан бұру әдістері 2024 YR4 астероидына қатысты ақпараттың жеткіліксіз болуына байланысты жарамсыз. Ең қолайлы сценарийлер — тікелей кинетикалық соққы арқылы жою немесе ядролық құрылғыны жақын қашықтықта жару. Кинетикалық соққылар 2030 жылдың сәуірінен 2032 жылдың сәуіріне дейін, ал ядролық жарылыстар 2029 жылдың соңынан 2031 жылдың соңына дейін мүмкін болады. Модельдеу дұрыс уақытты есептеу жағдайында бұл әдістердің тиімді екенін көрсетеді, бірақ басты мақсат — Жердің төмен орбитасында қауіпті бөлшектердің пайда болуына жол бермеу.
Астероид Жерге тікелей қауіп төндірмесе де, барлау миссиялары планетарлық қорғаныс үшін маңызды деректер береді. NASA бақылауды 2028 жылдың соңында бастауды ұсынады, ал «Уэбб» телескопы 2026 жылдың ақпанында астероидтың параметрлерін нақтылайтын болады.
Фото: © ESA