Соңғы екі жылдан астам уақыт ішінде елімізде ауқымды саяси реформалар жүзеге асты. Маңызды шешімдер қабылданып жатыр. Ал оның аймақтарға әсері қалай? Ел қалай қабылдады? Түркістан өңірінде қандай өзгерістер болды? Осы төңіректегі сауалдарды Мақтаарал аудандық мәслихатының депутаты Сүндет Кенжебаевқа қойып едік.
– Мемлекет басшысының бастамасымен елімізде саяси реформалар жүріп жатыр. Референдум, Жолдаудағы саяси міндеттерді Түркістан халқы қалай қабылдады? Ел пікірі қандай?
– 2022 жылдың 5-маусымында бүкіл еліміз бойынша республикалық референдум өтті. Аудандық мәслихаттың депутаты әрі Мақтаарал ауданында жастардың көшбасшысы ретінде саяси науқанды халық арасында насихаттауға атсалысып, агетациялық топтың ішінде белсенді жұмыс жүргіздім. Мақтаарал ауданында халықты жаппай референдумға қатыстыру мақсатында үгіт-насихаттық жұмыстарды бірнеше бағытта жүргіздік. Ең алдымен, көшелерде, қоғамдық орындарда, халық көп шоғырланатын жерлерде билборд, баннерлер ілу, брошюралар тарату жұмыстары тынбай жүргізілді. БАҚ және әлеуметтік желілердегі ақпараттық-насихаттық жұмыстары да белсенді қолға алынды. Аудандағы 18 мәслихаттың депутаттары, қоғамдық ұйымдардың басшылары, ардагерлер кеңесінің төрағалары, әжелер алқасының төрайымдары, ауданның құрметті азаматтары т.б. жер-жерлерді, оның ішінде кенттер мен ауылдарды аралап, тұрғындармен кездесулер өткізді. Шаруалармен, кәсіпкерлермен тағы басқа түрлі салалардың қызметкерлерімен, еңбек адамдарымен кездесу шаралары да қолға алынды.
Өзім аудандық мәслихаттың депутаты ретінде ауданға қарасты 2 кент пен 9 ауылдық округтің барлығын аралап шықтым. Кездесуде байқағаным, халық Жаңа Қазақстанның болашағынан зор үміт күтті және саяси науқанға белсене қатысты. Сондықтан, Түркістан облысының халқы бүкілхалықтық референдумға жаппай қатысамыз деген ойларын жалпы кездесулерде ашық айтты. Бұл ретте қалың жұртшылық қолындағы мүмкіндігін тиімді пайдаланып, Референдумға жаппай қатысуы аса маңызды екен ұқты. Жалпыхалықтық референдум өткізу арқылы еліміздегі әрбір азамат өзінің еркіндігі мен дербестігін, келешек үшін таңдау жасай алатынын дәлелдеуі тиіс екендігін түісінді.
– Референдумнан кейінгі заңдағы өзгерістерге көзқарасыңыз қандай? Ол елдің дамуына серпін бере ме?
– Бүкілхалықтық Референдум арқылы Конституцияғы енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар дүйім жұртшылыққа өте тиімді болды деп ойлаймын. Бұл жаңаша тыныс, жаңаша леп. Бүкілхалықтық дауыс беру арқылы Ата Заңға өзгерістер енгізу қазақстандықтардың билікке деген сенімін нығайтып, ертеңгі күнге деген үмітін арттыра түсті. Сонымен қатар, бұл – Жаңа Қазақстанды құруға аса қажетті қадам болды. Саяси науқанның арқасында Ата заңымыз Конституцияның 3-тен бір бөлігіне өзгерістер енді. Осылайша халқымыз Жаңа Қазақстанды құруға қадам басты деген пікірдемін.
Жаңа Конституцияда Елбасының барлық мәртебесін алып тастау, Президенттің өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде саяси партияға кірмеуі, Конституциялық сот, Жоғарғы сот және өзге де соттардың төрағалары мен судьяларына, Орталық сайлау комиссиясының, Жоғары аудиторлық палатасының төрағалары мен мүшелеріне партия мүшесі болуға тыйым салу, Президенттің жақын туыстарына мемлекеттік және квазимемлекеттік секторда басшылық қызмет атқаруға шектеу қою, сенаттағы президент квотасын 10 депутатқа дейін азайту, мәжіліс депутаттарын 98-ге дейін қысқарту, төменгі палатаны пропорционалды және мажоритарлы жүйемен сайлау, депутатты кері қайтару жүйесін енгізу, Конституциялық сот құру, Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетін Жоғары аудиторлық палата етіп өзгерту, өлім жазасын толығымен жою, адам құқықтары жөніндегі уәкілге иммунитет беру мәселелеріне өзгерістер енді. Ендеше, халық өзі қабылдаған заңын құрметтеп, қастерлеуі керек. Заң жақсы жұмыс істеу үшін, оны бұлжытпай орындау күнделікті дағдыға, әдетке айналуы керек. Негізгі Заңға құрметпен, құнттылықпен қарау – біздің ортақ парызымыз. Сонда ғана заңдарымыздағы өзгерістер іс жүзінде нәтие береді.
– Парламент және мәслихат депутаттарын сайлауда да өзгерістер болды. Мажоритарлық жүйе енгізілді. Жастар мен әйелдерге арнайы квота енгізілді. Сіздің ойыңызша осы өзгерістер жаңа тұлғаларға саясатқа жол ашты ма?
– Әрине, жол ашты. 2021 жылдың басында аудандық мәслихат депутаттарының сайлауының 7-ші шақырылымы бойынша мен өзім «Праймеризге» қатысып жастарға берілген квота бойынша депутат болып сайландым. Қазақта "Жас келсе іске" деген жақсы сөз бар. Сол кезден бастап 2 жыл көлемінде аудандық мәслихаттың депутаты бола жүріп Ж.Нұрлыбаев ауылдық округінің қордаланған мәселелерін жергілікті қоғамдастықпен, ауыл әкімшілігімен және ауыл азаматтарымен бірлесе отырып шешуге атсалыстым. Округтегі көшелердің асфальттенуіне, жарықшамдардың орнатылуына, арық-атыздар мен ирригациялық жүйелердің тазалануына, тік дренажды ұңғымалардың жұмыс істеуіне тікелей үлес қостым. Аз қамтылған отбасыларға демеушілік көрсетіп, тұрғындарымыздың әлеуметтік жағдайын көтеруге, кәсіпкерлеріміздің, шаруаларымыздың мәселесін шешуге күш салдым. Көптеген мәдени, спорттық жарыстардың осы округте өтуіне мүмкіндік жараттым. Жастар саясатын жандандырдым. Сонымен қатар, округке газ тарту, бірнеше елдімекеннен дәрігерлік пункттер салу, мәдениет үйінің құрылысын жүргізу бойынша бастамаларды көтердім. Осылайша, халықтың қолдауына ие болып, 2023 жылдың 19 наурызында өткен сайлауда Мақтаарал аудандық мәслихатының депутаты болып тағы бір рет сайландым.
– Өзіңіз басқаратын және қызмет ететін мекеменің жетістіктеріне, жұмыстарына тоқтала кетсеңіз…
– Менің негізгі бағыттарымның бірі – жастар саясаты. Мақтаарал аудандық «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің директорымын. Бүгінде мемлекет басшысының бастамасымен жастардың әлеуметтік жағдайын көтеруге өте көп қолдаулар көрсетілуде. Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында 2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба шеңберінде жастарға жеңілдікпен шағын несие берудің жаңа тетігі енгізілді. Осыған байланысты аудан әкімдігінің жанын арнайы мобильді топ құрып, кенттер мен ауылдық округтерде жастарға 2,5 пайызбен несие алудың шарттарын түсіндірудеміз. Сонымен қатар, "Серпін", "Алғашқы жұмыс орны", "Жастар практикасы", "Жас кәсіпкер", "Бизнес бастау", "Дипломмен ауылға" бағдарламаларын пайдалана отырып бизнесін ашуға және еңбек етуге шақырудамын.
Әрине, мемлекетіміз жастарымыздың дамуы үшін түрлі бағдарламаларды іске қосып жатыр. Жастарымыз сауаттылық танытып, әрбір бағдарламаның талаптары мен ережелерін терең ұғынып, оны өз болашақтары үшін пайдалануы керек. Өз кәсіптерін бастау арқылы немесе жұмысқа орналасып, еңбек ету арқылы еліміздің дамуына атсалыса алады.
Жастарлың потенциалын туған мемлекетімізді баянды етуге, қуатын арттыруға, оның игілігіне қызмет етуге бағыттауымыз керек. Ол үшін әрбір жас еліміздің тұтастығын, жеріміздің бүтіндігін, халқымыздың жарастығын аман сақтай білу қаншалықты үлкен тарихи жауапкершілік екенін жан-жақты сезінуі керек. Мен жастар мәселесін үнемі үлкен орталарда көтеріп келемін. Мәселен өткен жылдың шілде айында Зерендіде өткен "Amanat" партиясы "Жастар рухының" кезектен тыс VI съезінде "Amanat" партиясының Төрағасы Ерлан Қошанов, ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Ералы Тоғжановпен тікелей диалог жасауға мүмкіндік туып, мақтааралдық жастардың мәселелерін көтердім. Президенттік жастар кеңесінің мүшесі Олжас Сүйлейменов бауырымның шақыртуымен Елордамызда ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсеновамен кездесуге қатыстық. Ең алдымен халқы өте тығыз орналасқан, қазақылығы бұзылмаған мақталы Мақтаарал ауданынан келгенімді айтып, ауыл билері, көше билері институтын дамыта отырып, әлеуметтік осал топтағы отбасыларды анықтауда сол билердің көмегіне жүгінуді ұсындым. Өйткені, қазір жағдайы бары да жоғы да мемлекетімізден әлеуметтік көмектерді алып жатыр. Бұл салада барынша әділдікті, көмектің дұрыс бөлінуін қалыптастыру үшін ауыл, көше билерінің ұсыныстарын да ескеру керектігін жеткіздік. Өткен жылдың қыркүйек айында Қостанай облысында болған апатқа байланысты ең алғашқылардың бірі болып Мақтаарал ауданынан гуманитарлық көмек жіберіп, аудан басшысының сенімімінің арқасында және тікелей тапсырмасымен аталған гуманитарлық көмекті, жалпы мақтааралдықтардың аманатын қостанайлықтарға жеткіздім. Бұл да мен үшін үлкен абыройлы міндеттердің бірі болды. Облыс әкімі Дархан Сатыбалдының жастармен кездесуінде де маңызды мәселелер айтылды. Биыл жастар санатына жататаны азаматтардың жасын 29-дан 35-жасқа дейін ұлғайту туралы Заң қабылданды. Жастарға берілетін әлеуметтік көмектердің саны артуда. Әрине, мұның бәрі де Жаңа Қазақстанды құру жолында жасалып жатқан өзгерістер. Біз қазақстандық жастар ынтымақ-бірлігіміздің, білім-тәжірибеміздің арқасында елімізді жарқын болашаққа бастай аламыз.
Сұхбатыңызға рахмет!
Байланысты жаналықтар
MalimBlocks
Сұлтанәлі Балғабаев: Дүниежүзі қазақтары қауымдастығын мен тіркетіп едім
Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы төрағасы орынбасарлығынан үміткер бір шенеунік өзі бола алмаған соң, айтылған дүниелерді қағазға түсіртіп, құжат жасатпаған. Содан іздеп жүріп, сол жиынды жазып алған радионың бір қызметкерінен дыбысжазбаны алып, сол бойынша өзім хатшы ретінде протокол жасап, тиісті адамдардың қолын қойдырдым. Кейін ұйымның жарғысын жазып шықтым. Солайша, ұйымды Әділет министрлігіне тіркеттік.
