Қыдан тайшы жырлары
1456 жылы Қарақыпшақ Қобыланды батыр Әбілқайыр ханның сүйікті қазысы – әділдігі үшін Ақжол атанған Арғынның Дайырқожа деген биін өлтіреді. Сонда әкесі Қыдан тайшының қазақ болған ұлының сүйегін айналып жүріп, жылағанда айтқан жыры сан ғасыр бедерінде өшіп кетпей, сақталып қалыпты. Бұл өлеңді ақын тоқсанға тақағанда шығарғанын ескерсек, оны 1370 жылдары туған деп есептеуге болады. Қай жылы өлгені белгісіз. Дайырқожа өлген соң, Жәнібек, Керей хандармен бірге Шу бойына көшкен Қыдан тайшы Қазақ хандығының құрылуына зор ықпал еткен тұлғалардың бірі.
***
Қарақыпшақ қобыланды да
Нең бар еді, құлыным!
Сесен асып,
Таянғанда тоқсанға,
Тұра алмастай
Үзілді ме жүлыным?!
Адасқанын жолға салдың,
Бұл Ноғайлы ұлының!
Аққан бұлақ,
Жанған шырақ,
Жалғыз күнде құрыдың!
Қарақыпшақ қобыланды да
Нең бар еді, құлыным!
***
– Жылау, жылау, жылау күй,
Жылаған зарлы мынау күй.
Қазақ пен ноғай айырылды,
Қазақ сыртқа қайырылды.
Ноғайлының ну елі,
Күңіренді, қайғырды.
Қарақыпшақ Қобыланды,
Қара орнынан айырды,
Ел қанаты қайырылды.
Зар күн туды, зар күндер,
Кетті күлкі мол күндер.
Жылау менен қоштасу...
Келер мен қайтіп ол күндер...
