Мемлекеттік компания «Самұрық-Энерго» күтпеген жерден екі стратегиялық маңызды объекті – «Шульбинская» және «Өскемен» ГЭС-терін сатты. Сауда туралы ақпарат 21 және 20 ақпанда KASE-те жарияланды. Бұл активтерді кім және қаншаға сатып алғаны туралы дерек жоқ.
Бұл жағдай өте күмәнді болып көрінеді. 2024 жылдың басында «Самұрық-Энерго» осы ГЭС-тердің 100% үлесін «Самұрық-Казына» мемлекеттік холдингінен сатып алған. «Шульбинская» үшін 36,2 млрд теңге және «Өскемен» үшін 23,5 млрд теңгеге сатылғаны айтылған. Төлем ақшамен емес, «Самұрық-Энергонің» 59,7 млрд теңге сомасына тең акциялары арқылы жасалған. Мұнда түсініксіз бір жайт бар: мемлекеттің қауіпсіздігіне тікелей байланысы бар холдингтің акциясын қалай мұндай активтерді сатып алуға жұмсайды?
2021 жылы үкімет осы ГЭС-терді Абу-Даби мен Қазақстаннан құралған инвесторлар консорциумына сатуды жоспарлаған, бұл күмәнді құрылымдар маңызды инфрақұрылымға қол жеткізуі мүмкін еді. Алайда, бұл жоспар жүзеге аспады. Бұл жоспар іске асқан болса, белгілі бір саяси элиталардың, оның ішінде, бірінші Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың отбасымен байланыстары бар адамдардың мүдделерін жасыруы мүмкін еді.
Ақыры, осы объектілердің жекешелендірілуі кезіндегі күмәнді сұрақтарды қайта күшейтті. Оның үстіне елдің энергетикалық қауіпсіздігі де бар.
«Шульбинская» ГЭС-і Семейден 70 шақырым жерде орналасқан, Қазақстандағы ең ірі ГЭС, жобалық қуаты – 702 МВт. «Өскемен» ГЭС-інің қуаты аз болғанымен (367,8 МВт), энергиямен қамтамасыз ету жүйесінде маңызды рөл атқарады. Екі ГЭС-те «Самұрық-Казына» мемлекеттік холдингіне өткенге дейін Энергетика министрлігінің меншігінде болған.
Екі ГЭС «Самұрық-Энерго» иелігіне өткен соң, активтері жекешелендіру бағдарламасына енгізілген: осы жерде энергетикалық инфрақұрылымның маңызды объектілерін кім басқарады деген заңды сұрақ туады.
Бұл жасырын сауда алаңдатпай қоймайды, өйткені әлемді тұрақсыздық жайлаған шақта мұндай объектілер мемлекеттің қатаң бақылауында болуы керек.
Арлан Икрам, «Дат»
Фото: kapital.kz
