Шыққанына 20 жылдан асқан. Қазақстандағы әрбір екінші көлік ескірген
Бұл тек ресми тіркелгендері ғана
Отандық автодилерлер биыл қаңтардың өзінде 10 мың жаңа көлік сатқан. Қазақстан автобизнес қауымдастығы бұл былтырғы қаңтар айындағы сатылымнан 2,5 есе көп деп есептеп отыр. Десе де, сала мамандары елімізде тіркелген әрбір екінші көліктің қолданылғанына 20 жылдан асып кеткенін айтады.
Ескі көлік тізгіндегендердің бірі - Астана тұрғыны Нұрсұлтан Ахметов. Оның көлігінің зауыттан шыққанына 30 жылдан асып кетіпті. Жаңасын алуға қаржысы жетпегендіктен, амалсыздан осыны місе тұтып жүр.
«Ескі машинаның өзі қымбат. Саймандары табыла бермейді. Сымдары ескірді. Көп машина жанып, адамдар зардап шегіп жатыр. Енді жаңа машиналардың бағасын түсіру керек»,-дейді ол.
Қазір елімізде 4,4 млн машина бар екен. Бұл тек ресми тіркелгендері ғана. Оның 87,9 проценті жеңіл автомобильдер. Ал, жүк көліктерінің үлесі 10 пайыз. Қалған 2,1 проценті қоғамдық көліктерге тиесілі.
Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, Қазақстанда тіркелген автокөліктердің 51 пайызының шыққанына 20 жылдан асқан. Тебілгеніне 10 - 20 жылдан аса уақыт болған машиналар 21,7 пайыз шамасында. Ал соңғы 3 жылда автокөліктердің 8 пайызығана зауыттан шығып, қолданысқа берілген.
Азаматтардың көпшілігі ескі және жаңа автокөлікті сақтандыруда қандай айырмашылық бар деген сауалға жиі бас қатырады. Сақтандыру компаниясының өкілі Қанат Бимақановтың айтуынша,сақтандырудың міндетті және ерікті дегенекі түрі бар.«Міндетті сақтандыру заңында көрсетілгендей, белгіленген тарифтер бойынша, жаңа көлік болсын, ескі көлік болсын, сақтандыру бағасында еш айырмашылық жоқ. Ал, ерікті сақтандырудың ішінде, жол көлік оқиғасынан бөлек, машинаны өртеп кетсе де, ұрласа да автокөлік иесі, толық өтемақы алады. Мұндай жағдайда жаңа көліктердің сақтандыру бағалары көбірек, ескілерінің құны арзандау шығады»,-деп түсіндіреді.
Ескі автокөліктер саны бойынша Жамбыл облысы алдыңғы орында тұр. Өңірдегі техниканың 71пайызының қолданыста жүргеніне 20 жылдан асқан. Екінші сатыға 66 процент көрсеткішпен Алматы облысы жайғасыпты.Үшінші орында Солтүстік Қазақстан тұр. Ондағы көліктердің 60 проценті ескірген. Мұндай автомобильдердің экологияға қаншалықты зиян келтіреті бұған дейін де талай айтылған.
Мамандар экологиялық талаптарға сай көліктерді 6 классқа бөледі. Яғни, ЕВРО 0 ден ЕВРО 5-ке дейін. Елімізде оларды тек көміртегі оксидін бөлу нормасы бойынша ғана тексеруге рұқсат етілген. Ал, еуропа мемлекеттерінде4 компонентке сынама алынады.
«Экосервис» компаниясы астана филиалы директорының орынбасары Олжас Оралғазыұлы Еуропада 2022 жылдан бастап 1 шақырым жүрген көліктің келтірген шығынының салмағы саналатынын айтады. 90 грамм көміртегі аксиді 1 километр жүргенде максималды шығын болып есептелуі керек екен.
Салыстыру үшін мамандар ел аумағындағы көліктерді тексеріп көрген. Нәтижесінде олардың 1 шақырымға 286 грамм көміртегі оксидін бөлетіні анықталды. Бұл еуропа елдеріндегі стандарттан 3 есе көп.
Елімізде көміртек оксидіне қатысты талаптар заңмен бекітілген. Мысалы,ЕВРО – 3, ЕВРО – 4, ЕВРО – 5 сияқты экологиялық классқа жататын көліктерде ол 0,3%-тен аспауға тиіс. Ал, ЕВРО-2, ЕВРО-1, ЕВРО-0 автомобильдерінде бұл норма 0,5%-тен көп болмауы шарт. Сондай-ақ, газды бейтараптау жүйесімен жабдықталмаған техникаларда - 3,5%-ке дейін рұқсат етілген. Мотоциклдердің көміртек тотығын бөлудегі шектік нормасы - 4,5%.
Олжас Оралғазыұлының мәлімдеуінше, бірінші рет тексерілген автокөлік иелері болса, ескерту беріледі. Бір жыл ішінде қайталанатын болса 10 АЕК көлемінде айыппұл салынады екен. Ал, егер жыл көлемінде тағы да шектен асса, айыппұл екі еселенеді. Бұл жеке тұлғаларға қатысты. Заңды тұлғаларға да бірінші кезекте ескерту жасалады. Екінші мәрте талап сақталмаса 100 АЕК көлемінде айыппұл салынады. Үшінші рет қайталанған жағдайда 200 АЕК көлемінде айыппұл тағайындалады.
Астанада соңғы мониторинг өткен жылдың соңғы 6 айында жүргізіліпті. Бақылау инспекторларыбас-аяғы 24500 көлікті сүзгіден өткізген.Олардың 4042-сінің зиянды қалдықтарды бөлу нормасы шектен асып кеткені анықталған. Ал, былтыр Алматы қаласында 203557көлік құрылғысының газ шығару жүйесі тексеріліпті. Оның ішінде 40655 автомобильдің экосынамасы теріс нәтиже көрсеткен.
