Еліміздегі автоөнеркәсіп индустрияландырудың драйверіне айналуы мүмкін бе?

2021 жылы еліміздің машина жасау саласы өңдеуші өнеркәсіптің драйверіне айналып, 20,4 % өсім көрсетті. Өйткені Қазақстанның индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасындағы басым салалардың қатарында автоөнеркәсібі тұр.

Қазақстанның өз бренд автокөліктері болмаса да, кейінгі жылдардағы автоөнеркәсіне қатысты шығып жатқан көрсеткіштерде ілгерлеу байқалады. Мүмкін мұның басқа да себептері бар шығар. Әсіресе, шетелден әкелген көліктердің бажсалығы және утилалым мәселелері әлі де қымбат екені белгілі.

Energyprom.кz порталының мәліметінше, елімізде автомобиль өнеркәсібі мен автомобиль құрастыру саласына үлкен үміт артылып отыр. Тіпті, бұл сала Қазақстан индустрияландыруының драйверіне айналуы да ықтимал. Мәселен, өткен жылы авокөлік құралдарын, трейлер мен жартылай тіркемелерді құрастыру 24,3 %-ға, 739,1 млрд теңгеге дейін өскен. Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі ұлттық статистика бюросының ресми деректеріне қарағанда, өткен жылы еліміздің машина жасау өндірісінің жалпы көлемінде автокөлік құралдары, трейлер мен жартылай тіркемелер құрастыру 2 өңірде басымдыққа ие болып отыр. Қостанай облысында – 79,7 % (395,9 млрд теңге), Алматыда – 62,6 % (246,9 млрд теңге).

Қостанай облысында «СарыарқаАвтоӨнеркәсіп» автозауыты, Алматыда Hyundai Trans Kazakhstan мен Hyundai Trans Almaty зауыттары жұмыс істейді. Автоөнеркәсіпте Шығыс Қазақстан мен Ақмола облыстарының да үлесі басым. Қазақстан автомобиль бизнесі қауымдастығының мәліметтеріне қарағанда, ҚР автоөнеркәсіп өндірісінің көлемі 782,1 млрд теңгені құрады. Ал бір жыл бұрын бұл көрсеткіш 612,8 млрд теңге болған еді. Айта кетерлігі, Hyundai Trans Kazakhstan мен Hyundai Trans Almaty зауыттары бір жылдың ішінде өндірісті үш есе арттырып отыр. Аталған кәсіпорындар 2020 жылы 100,4 млрд теңгенің, ал өткен жылы 293,7 млрд теңгенің көлігін құрастырған. Еліміздің 1 жылдың ішінде автомобиль өндірісі 20 %-ға артып, 92,8 мың көлік құрастырылды. Пандемияға байланысты логистикада туындаған қиындықтарға, әлемдегі жартылай өткізгіштер тапшылығына қарамастан автомобиль сату 25,9 %-ға артып, 117,6 мың бірлікке жетті. Өткен жылы сатылған көліктердің ішінде отандық автомобиль үлесі басым түсіп, 62,2 %-ға жетті. Қазақстандық автомобильдер экспорты да бір жылдың ішінде 1,5 %-ға артып, 12,1 мың көлік болған.

Қазақстан Автобизнес Қауымдастығының мәліметтеріне қарағанда, 2020 жылдың басынан 2021 жылғы қаңтар-ақпан айларына дейін Қазақстанда 93,4 млрд теңге сомасында 13 033 барлық типтегі автокөліктер шығарылған.

2 айда 11573 бірлік (+ 3,9%) жеңіл автомобильдер, 1025 жүк машиналары (-6%), 282 автобустар (+ 38,2%), 134 тіркемелер мен жартылай тіркемелер және 19 басқа мамандандырылған техникалар шығарылды. Автокөлік өнеркәсібінің елдегі машина жасаудағы үлесі 34-40% жалғасқан. Қаңтар-ақпан айларында Қостанай «СарыарқаАвтоПром» 44,8 миллиард теңгенің 8208 бірлігін (+ 21,4%) жабдық шығарса, Алматыдағы жаңа зауыт – Hyundai Trans Kazakhstan жалпы құны 32,3 млрд теңгеге тең 3 826 жеңіл автокөлік шығарған. Ал Семей СемАЗ 560 бірлік жөнелкен. 5,3 млрд теңге сомасына коммерциялық көлік құралдары (+ 9%). Hyundai Trans Auto зауыты 160 дана шығарды. Жүк көліктері мен автобустар (+ 154%). Көкшетауда КАМАЗ-Инжиниринг 126 жүк көлігін шығарды (+ 24,8%). Daewoo Bus Kazakhstan-да 50 автобус бар (-43%).

2021 жылдың екі айында Қазақстан жалпы құны 2,9 млрд теңгеге 645 JAC және Chevrolet автомобильдерін экспорттаған, бұл 2020 жылмен салыстырғанда 27% артық. Қазақстанда барлығы 6 475 Chevrolet, 3875 Hyundai кроссоверлер шығарылды, JAC айтарлықтай өсті – 1244 бірлік. Коммерциялық машиналар ГАЗ – 560 дана. Қостанайда Kia өндірісі – 190 дана көлік құрастырған. Аймақтарда құрастырылған автокөліктер нарықтағы негізгі үлесті алады, қазақстандықтар өткен жылы Қазақстанда шығарылған 8 мыңнан астам автокөлік сатып алыпты.

Естеріңізге сала кетейік, дилерлер мен автокөлік өндірушілер жеңілдетілген несиелеу бағдарламасын қаржыландыру айналмалы сипатта болды: қарыз алушылар төлейтін төлемдер автокөлік құрастыруға және несие беруге бағытталған.

Қазақстанның Даму Банкінің мәліметтері бойынша, қаражатты бірнеше рет пайдаланудың арқасында қазақстандықтар жалпы сомасы 135,8 млрд теңге несие алып, 26 958 жеңілдетілген шартта автокөлік сатып алған.

Фото: ашық дереккөзінен алынды.