Негізгі азық түрлері соңғы 2,5 жылда қатты қымбаттаған

Негізгі қажетті тауарлардың бағасы соңғы 2,5 жылдан астам уақыт ішінде рекордтық деңгейде өсті. Бұл туралы Бірінші несие бюросы жазды, деп хабарлайды Malim.kz.

Оның мәліметінше, 8-14 қаңтар аралығында әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдерінің бағасы 0,5%-ға өсті. Алдыңғы рет осындай жоғары апта сайынғы өсу 2022 жылдың сәуір айында байқалған болатын, сол кезде ӘМАТ бағасы наурыз айындағы аномалды өсу кезеңінен кейін қалыпты деңгейге оралып еді.

ӘМАТ-тың қымбаттауы 13 апта бойы жалғасып келеді. Бұл, шынымен де ұзақ уақытқа созылып отыр: соңғы екі жылдың маңызды кезеңдерінде мұндай созылмалы өсу байқалмаған еді. 

Жалпы алғанда, 19 негізгі азық-түлік өнімінің 10-ы тұтынушылар үшін қымбаттады. Ең қиын жағдай картоп пен күнбағыс майында: олардың бағасы шектен тыс өскен.

Картоптың бағасы 4,7%-ға көтерілді. Бұл өсім қаңтар айының өзінде экстрималды болып көрінеді, бір аптаның ішінде осындай жоғары көрсеткіш өте сирек кездеседі. Мысалы, 2015-2024 жылдар аралығында қаңтар айында картоптың орташа бағасы 2,9%-ға қымбаттаған. Бұл өсу маусымдық факторларға байланысты емес екенін түсіну қажет. Картоптың бағасы дәстүрлі түрде мамыр және маусым айларында қатты көьеріледі, себебі көкөніс сақтау қоймаларының жеткіліксіздігі және қажетті климаттық жабдықтардың жоқтығы осы кезеңде картоптың бұзылуына әкеп соғады, бұл өз кезегінде бағаның күрт ауытқуына себеп болады, деп жазылған бюро мәліметінде.

Күнбағыс майының бағасы 1,8%-ға қымбаттады (2022 жылдың басынан бері ең жоғары көрсеткіш). Бұл — көптеген тағамдардың негізгі ингредиенті соңғы 26 апта бойы үздіксіз қымбаттап жатыр, ал бұған дейін, 2023 жылдың ақпанынан 2024 жылдың шілдесіне дейін тұрақты түрде арзандап келген еді. Еске салсақ, 2023 жылдың ақпанында күнбағыс тұқымдарына экспорттық баж салығы енгізілген болатын. Бұл шараның мақсаты — жергілікті күнбағыс майын өндірушілерге жеткілікті шикізат қамтамасыз ету арқылы өндірістерін толығымен жүктеп, бағаларды төмендету еді.

Қызықтысы, фермерлердің наразылығына қарамастан, қазір баж салығы әлі күнге дейін күшінде қалып отыр және сол бұрынғы деңгейінде. Осылайша, күнбағыс тұқымдарының экспорты азайып, күнбағыс майының экспорты керісінше артты. Мысалы, 2024 жылдың 11 айында күнбағыс тұқымдары экспорты өткен жылмен салыстырғанда 34%-ға азайса, күнбағыс майының экспорты 22%-ға өсті.

Фото: freepik.com