Сәуірдің 11-і күні Қырғызстанда Конституцияны өзгертуге байланысты жалпы халықтық референдум өтті. Оған дауыс беруге құқылы азаматтардың 37, 8 пайызы (1 336 743 адам) қатысты. Олардың 79,24 % Ата заңға түзетулер енгізуді қолдаса, 13, 65 % қарсы дауыс берген. Осылайша, айыр қалпақты ағайын Орта Азиядағы президенттік республикалар клубына қайтып оралды.
Халықаралық сарапшылар парламент сайлауынан кейінгі бүліктен соң билік басына келген Садыр Жапаров Конституцияны өзгерту арқылы, елден кетуге мәжбүр болған экс-президенттер Асқар Ақаев пен Құрманбек Бакиевтің ізін жалғауы мүмкін дейді. Себебі түзетулер енгізіліп, референдум арқылы бекітілген Ата заң сол кездегі Конституцияға ұқсайды.
Бірақ, Садыр Жапаровтың өзі бұл пікірмен келіспейді. Ол бұған дейін, конституциялық реформасыз жемқорлықпен күресу мүмкін емес екенін айтып, «не себепті бүкіл әлемде ел кеденнен пайда табады, ал бізде жоқ?» деп сұрақ қойып, оған өзінше жауап іздеген. Бұған қоса ол, осыған дейін болған Ата заңдар өзге мемлекеттерден көшірілгенін, бұл жолғы Конституцияны 100 % қырғызстандық мамандар дайындағанын айтқан. Бір қызығы, Қырғызстан 2010 жылдан бастап онсыз да парламенттік басқарудан президенттік басқару жүйесіне көшкен.
Қырғызстанда жаңа Конституцияның қабылдануының заңдық негізіне күмән келтіретіндер де аз емес. Олар 28 ақпанда өкілеттік мерзімі аяқталған 2015 жылы сайланған парламент депутаттарының қабылдаған шешімдері күмәнді деп есептейді. Себебі олар 2020 жылдың 4-ші қазанында кезекті парламент сайлауының арты жаппай халықтық толқуларға ұласып, нәтижесі жойылғаннан кейін өздерінің құзырет мерзімдерін ұзартып алған.
Жаңа Конституция бойынша Жоғары Кеңес депутаттары 120-дан 90-ға дейін қысқарады. Президенттің құзыреті кеңейтіліп, жоғары консультативтік және үйлестіруші орган парламент емес, Халық Құрылтайы болады.
Әзірге Орта Азиядағы «демократия аралы» саналып келген Қырғыз елінің басқару жүйесі болашақта қай бағытқа дамитынын айту қиын. Авторитарлық жүйеден көз ашпай келе жатқан көршілерінің жолын қуа ма, жоқ әлде өз жолын іздей ме? Белгісіз. Тәуелсіздік тарихында билігін үш рет төңкеріп (2005, 2010 және 2020 жылдары) тастаған елдің саясатын болжау да оңай емес...
Байланысты жаналықтар
MalimBlocks
Семерка – священное число: Казыбек Иса объяснил поправки в Конституцию
В пятницу, 16 сентября, журналистам, пришедшим освещать совместное заседание парламента, запретили посещать зал заседаний. Не разрешили прессе даже протокольную съемку - то ли из-за усталости от внимания медиа, то ли просто не хотели, чтобы кто-то фиксировал преданные лица поклонников президента. Депутаты творили новое «историческое событие» – соглашались с очередной поправкой в Конституцию, позволяющую действующему президенту однократно избраться на новый семилетний срок. Чтобы два раза не вставать, в законопроект включили норму о переименовании столицы.