Оқырманы көп ақын – Мұқағали Мақатаев
Қазақтың ақиық ақыны Мұқағали (Мұқаметқали) Сүлейменұлы Мақатаев 1931 жылы Алматы облысы Нарынқол ауданында дүниеге келген. 1976 жылы Алматыда, 45 жасында қайтыс болды. Ол қара өлеңге жаңа леп, қанат бітірді. Өз сөзімен айтқанда, «Күпі киген қазақтың қара өлеңінің үстіне шекпен жапты».
Ол 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданының Қарасаз ауылында дүниеге келген. Ал анасы 8 наурызда туғанын айтады. Мұқағали Мақатаев атындағы әдеби сыйлықтың лауреаты Оразақын Асқар ақынның екінші туған күніне байланысты мынадай сөз айтады: «Ал құжат бойынша Мұқағали 9 ақпанда дүниеге келген. Бұл куәлікті ақын ес білген кезде сол кездегі сайлау науқанына байланысты өзі жаздырып алған екен». Азан шақырып қойылған аты – Мұхаметқали. Әкесі қарапайым шаруашы: колхозда сушы, шалғышы болып істеген. Мұқағали үйдің тұңғышы болған, оның артынан бір қыз және үш ұл туған. Ақынның қарындасы мен алғашқы інісі ерте көз жұмған. Соңғыларының есімдері – Тоқтарбай мен Көрпеш. Қазақ дәстүрі бойынша үйдің алғашқы баласы ата-әжесінен тәрбие алуы тиіс, сондықтан Мұқағали әжесі Тиынның қолында өсіп, анасын жеңгесіндей қабылдайды. Мұқағалидің әкесі Сүлеймен 1941жылы Калиниград майданында қаза табады.
1948-49 жылдары ҚазМУ-дың филология факультетіне оқуға түсіп, көп ұзамай оқудан шығып кетеді. Осы жылы жары Лашынмен отау құрады. 1950 жылы Алматыдағы Шет тілдер институтына неміс тілі факультетіне оқуға түсіп, оны да аяқтамайды. Оқуға тұрмыс жағдайы жар бермейді. 1954 жылы Қарасаз ауылының мектебінде орыс тілі пәнінен сабақ береді. 1957 жылы Алматыға келіп, «Қазақ» радиосында диктор болады. Одан кейін мерзімді басылымдарда, «Мәдениет және тұрмыс», «Жұлдыз» журналдарында қызмет етеді. 1960 жылдары Алматыға біржола қоныс аударып, әдеби ортамен етене араласады. Оның өндңре жазып, әдеби қауымды дүр сілкіндірген шағы осы кез болатын.
Ол көзі тірісінде бірнеше жыр жинағын шығарып үлгерді. Атап айтар болсақ, «Ильич» (1964), «Армысыңдар достар» (1966), «Қарлығашым келдің бе?», «Мавр» (1970), «Аққулар ұйықтағанда» (1973), «Шуағым менің» (1975) атты жыр жинақтары жыр сүйер қауымды тәнті етті. Жыр аудармасы саласында Шекспирдің сонеттерін, Дантенің «Құдіретті комедиясын» қазақшалады.
Ол тіршілігінде әдеби ортадан өз бағасын толық алмай кетті дейтін аңыз бар. Бірақ кей деректерде жыр аралатып кітабы шығып, Мәскеудегі әдеби институттан білім алуы – оны айналасының мойындағаны дейтін де пікір айтылады. Мұқағалидың атын аспандатқан оның қарапайым жырлары болды. Мұқағали поэзиясы – қазаққа ең жақын поэзия. Ол оқырманы ең көп қазақ ақыны. Бүгінде ақын атында мектеп, көше, музей бар. Ақын шығармашылығына арналған түрлі байқаулар, конкурстар, әдеби оқулар өтіп тұрады.
MalimBlocks
Шөмішбай Сариевтің өлеңдері
Шөмішбай Нағашыбайұлы Сариев 1946 жылы 15 сәуірде Қызылорда облысында туған. 2021 жылы 15 ақпанда қайтыс болды. Ақын, аудармашы, Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері, «Барыс», «Парасат» ордендерімен наградатталған. «Тарлан» сыйлығының иегері. Елге танымал көптеген әр сөздерінің авторы.
Әбу Сәрсенбаев өлеңдері
Әбу Сәрсенбаев 1905 жылы 15 қазанда Атырау облысы Құрманғазы ауданы Ботақан ауылында дүниеге келген. 1995 жылы 25 қарашада Алматы қаласында қайтыс болды. Ақын, жазушы, драматург. Қазақстанның Халық жазушысы, «Парасат» орденінің иегері. Ұлы отан соғысының ардагері. Көптеген жыр жинақтарының авторы.
Есенғали Раушановтың өлеңдері
Есенғали Раушанов 1957 жылы 5 қазанда Қарақалпақ АКСР-інде туған. 2021 жылы 16 сәуірде өмірден өтті. Өлеңдері орыс, литва, болгар, чех, украин, өзбек, қырғыз тілдеріне аударылған. Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының және Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының және Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.
Жәркен Бөдешұлының жырлары
Ақын Жәркен Бөдешұлы 1944 жылы 15 мамырда ҚХР-дың Тарбағатай аймағы Толы ауданындағы Жайыр тауында дүниеге келген. Азан шақырып қойған аты – Жармұхаммед. 2021 жылдын 22 cәуірінде өмірден озды. «Алаш» халықаралық әдеби сыйлығының, көптеген жыр мүшәйраларының жеңімпазы. Еліміздегі көптеген баспаларда, Дүниежүзі Қазақтары қауымдастығында, Қазақстан Жазушылар одағында қызмет істеді. «Емендер түнде бүрлейді», «Жұлдызға орын ай бермес», «Бұрылыс», «Құбылыс», «Жұлдызтас» секілді ондаған кітаптың авторы.
