Вируспен әлемді тоқырауға ұшыратқан Қытайда жаңа дағдарыс басталғалы тұр

Елнұр Бақытқызы

  • 22.09.2021

Қытайдағы Evergrande Real Estate немесе Heng Da Group девелоперлік компаниясы қарызға батып, құлаудың сәл-ақ алдында тұр. Көп жыл бойы құйрықты жұлдыздай өрлеген активтерімен бірге Evergrande-тің қарызы да өскен. Сондықтан бұл компанияның құлауы Қытай экономикасына әсер етпек. Сарапшылар Қытайдың алып экономикасы дағдарысқа ұрынса,  бүкіл әлем экономикасын құлдырауы мүмкін екенін болжап жатыр.

Evergrande неліктен дағдарысқа ұшырады?

Evergrande – Қытайдағы екінші ірі девелоперлік компания. Қытайдың 280-нен астам қаласында 1300-дей құрылыс жобасы бар.  2020 жылы активтері 41 миллиард долларға бағаланған компанияның қарызы бүгінде 300 миллиард доллардан асты. 

"Evergrande-тің драмаға толы дағдарысы Қытайдағы бұдан да зор проблеманың көрінісі ғана. Қытайдың құрылыс секторының ішкі жалпы өнімдегі үлесі 29 пайыз, бір кездері Қытай экономикасының қозғаушы күші болған осы сектор бүгінде керісінше оның тежегішіне айналғалы тұр", - дейді Financial Times.

Financial Times-қа сұхбат берген Гонконгтағы Rhodium Group консалтинг компанясының директоры Логан Райт Қытайдың құрылыс нарығында үйлердің көптеп салынғаны сонша, қазір бос тұрған үйлерге 90 миллион адам сыйып кетеді дейді. Былайша айтқанда, Франция, Германия, Италия, Ұлыбритания мен Канада Қытайда бос тұрған үйлердегі пәтерлерге бүкіл халқын сыйдырып жібере алады.

"Тұрғын үй қорында 3 миллиард шаршы метр сатылмай тұр. Оған 30 миллион отбасы сыйып кетеді", - дейді Райт. Осылайша Қытайдағы бір отбасында 3 адам бар есептесек, бос тұрған үйлерге 90 миллион адамды қоныстандыруға болар еді.

Қытай билігі былтыр тұрғын үй нарығындағы осы проблемаға назар аударды. Осы нарықтағы жарылғалы тұрған көпіршік Қытай басшысы Си Цзиньпиннің де жүйкесіне тиген, сөйтіп, Пекин осы секторағы қарыз деңгейін  төмендету туралы шешім қабылдаған. Әлбетте, қарызға белшеден батқан Evergrande  алғашқы құрбан болмақ.

The Guardian басылымы да Evergrande Қытай билігінің алып экономиканы басқару тәсілін өзгерту саясатының құрбанына айналғанын жазады. Си Цзиньпин қолдан жоғарылатқан емес, нағыз ішкі жалпы өнім көрсеткішіне тырысып, былтыр "үш қызыл жолақ" енгізіп, қарыз алу  мүмкіндігін шектеді. Бұл ереже жылжымайтын мүлік секторын қарызды қысқартуға бағытталған.

Осылайша бұған дейін нарықта арзан жылжымайтын мүлік ұсынып, ликвидтілікті қамтамасыз етіп отырған Evergrande проблемаға ұрынды. Осы айда компания өз қызметкерлеріне жалақы мен бонус төлемеді. Компания акциясы осы айда 80 пайызға құлдырады. Рейтинг агенттіктері компанияның облигациялар құнын төмендетті.

Қытай экономикасына әсер қандай болмақ?

Evergrande Қытайдағы 171 банк пен 121 қаржы компаниясына ақша қарыз. Сондықтан компания толық дефолтқа ұшыраса, бұл Қытайдың банк жүйесіне әсер етеді. Оның артынша несие дағдарысы басталуы мүмкін.

Сарапшылар Evergrande-ден бөлек жалпы сомасы 1,86 трлн юаньге келісімшарт жасасқан тағы он девелоперлік компания да дағдарысқа ұрынуы мүмкін деп болжайды. Былайша айтқанда Evergrande проблеманың бергі жағы ғана.

Қытай билігі Evergrande-ті құтқармаса, бұл үлкен коллапсқа жол ашып, тұрғын үй нарығындағы көпіршік жарылуына соқтырады. Ал құтқарса, ірі қарызы бар өзге девелоперлерді де құтқаруға тура келуі мүмкін.

Lehman Brothers қайталана ма?

АҚШ-та Lehman Brothers-тің банкротқа ұшыруы 2008 жылғы әлемдік дағдарысқа әкеп соқтырғаны белгілі. Evergrande-нің құлауы әлем экономикасына дәл осылай әсер ете ме?

Сарапшылар бұл сұраққа кесімді жауап айта алмайды. Lehman Brothers-тің құлауы әлемдік дағдарысқа жол ашатынын 2008 жылы ешкім болжаған жоқ.

Barclays сарапшылары Evergrande дефолты жылжымайтын мүлік секторына қатты әсер етсе де, Lehman Brothers дағдарысы қайталанбайды дейді.

Бірақ CNBC-ге сұхбат берген Rockefeller Global Family Office инвестициялық директоры Джимми Чанг дағдарыс толқыны Қытай аумағынан шығып, бүкіл әлемге таралады деп болжайды. Evergrande-нің 20 миллиард долларға жуық облигацияларын ұстайтын шетелдік компаниялар да банкротқа ұшырауы ықтимал.

Қытайдың да, шетелдің де сарапшылары Evergrande әне-міне құлайды деп есептейді. Өйткені компания қарызын қайтара алмай, міндеттемесін орындай алмай қалады. UBS-тің Қытай ойынша сарапшысы Тао Ван бұл процесті дұрыс реттесе, бұл керісінше Қытай экономикасына жаңа серпін беруі мүмкін дейді.

Ал Nomura инвестициялық банкінің бас экономисі Тинг Лу Financial Times-қа берген сұхбатында Evergrande проблемасы экономикалық дағдарысқа ұрындырады деп есептемейтінін жеткізді. Алайда Қытайдың басқа экономикалық модельге өтуі ол елдің экономикасын тежеуі мүмкін.  Сарапшылар 2025-2030 жылдар аралығында Қытай экономикасы 4 пайызға не одан да төмен түсуі мүмкін дейді. 2000-2009 жылдар аралығында Қытай экономикасы жыл сайын 10 пайыздық өсім көрсеткен. 2010-2019 жылдары экономика төмендесе де, ішкі жалпы өнім 7,68 пайызға өскен.

PS. China Evergrande Group облигациялар бойынша пайыз төлемін ертең, 23 қыркүйекте жасайтынын мәлімдеді. Сондай-ақ компания офшор доллар облигациясы бойынша 85,53 млн доллар сомасына тең купонды төлеуі тиіс. Алайда Evergrande оны төлейтінін-төлемейтінін ашып айтпады.

Фото: EPA

Байланысты жаналықтар

В объятиях государства. Почему казахстанцы не хотят жениться?

26.03.2024

Рост зарплат в два раза ниже реального роста экономики в Казахстане

13.02.2024

Неравенство в Казахстане как в Африке – исследование

26.01.2024

Почему казахстанцы такие бедные – исследование

24.01.2024

Низкое доверие госинститутам в Казахстане зафиксировали социологи

15.01.2024

Центрально-Азиатский союз: возможности или риски?

20.11.2023
MalimBlocks
В объятиях государства. Почему казахстанцы не хотят жениться?

В Казахстане рекордно снизилась статистика создания новых браков, и это при том, что численность молодежи растет. Как сообщают аналитики Ranking.kz, за январь–декабрь 2023 года в стране зарегистрировали брак 120,9 тыс. пар. Это на 6% меньше, чем годом ранее.

Рост зарплат в два раза ниже реального роста экономики в Казахстане

В четвертом квартале 2023 года среднемесячная заработная плата составила 393.6 тысяч тенге, увеличившись на 12% с предыдущего квартала. Но радоваться этому не стоит. Аналитики «Халык финанс» считают, что такой рост связан с выплатами премий в конце ушедшего года.

Неравенство в Казахстане как в Африке – исследование

Почти половина жителей Казахстане имеет среднемесячные доходы на душу населения ниже минимальной заработной платы (85 тыс. тенге). При этом больше половины этих доходов люди вынуждены тратить на продукты питания. Зато 10% наиболее богатых людей в стране владеют почти 60% всех активов домохозяйств, что ставит Казахстан по уровню имущественного неравенства в один ряд со странами Африки. К таким выводам пришли аналитики «Халык Финанс» в опубликованном исследовании «Экономическое неравенство населения в Казахстане».

Почему казахстанцы такие бедные – исследование

Сырьевая направленность экономики и низкая производительность труда мешают казахстанцам больше зарабатывать. Частный сектор, малый и средний бизнес не то что не стали опорой экономики и источником ее эффективности, но и стагнируют. Тем временем государство увеличивает свою роль во многих сферах, позволяя оставаться на рынке низкопроизводительным компаниям. К таким выводам пришли аналитики «Халык Финанс» в опубликованном отчете «Рынок труда Казахстана 2023 - низкая производительность, скрытая безработица, региональный дисбаланс».

Низкое доверие госинститутам в Казахстане зафиксировали социологи

Центр социологических и политических исследований «Стратегия» опубликовал рейтинг управленческой элиты за 4 квартал 2023 года

Центрально-Азиатский союз: возможности или риски?

Ухудшение социально-экономического положения в странах Центральной Азии на фоне войны в Украине снова стало поводом для обсуждения возможности экономической интеграции. В среду, 15 ноября, эксперты Central Asian Think Tanks Forum, организованного PaperLab в Астане, размышляли, как нашим странам стоит объединять усилия, чтобы наконец перестать быть объектом геополитических и экономических интересов мировых держав и становиться самодостаточным регионом.