Президент жүктеген міндет. Қорғаныс саласындағы нәтижелі қадамдар

Жаһан бойынша қазіргі уақытта мемлекеттердің біртұтастығын сақтау – аса маңызды міндет. Тәуелсіздік алғалы бері елдің қорғаныс саласы мен қарулы күштері қоғамда қауіпсіздікті қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарып келе жатыр. Мемлекеттің геосаяси жағдайы, әлемдік қауіпсіздік мәселелері мен ішкі тұрақтылықты сақтау Қазақстанның қорғаныс жүйесінің тұрақты дамуы мен нығаюын талап етеді.

Қуатты қарулы күш, әскердің әлеуетті болуы, қорғаныс саласының мықшегедей мығым болып қалыптасуы. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың биылғы халыққа жолдауында осы маңызды саланың өзекті мәселелері қозғалды.  Әсіресе заңның қатаң сақталуы, оны қадағалау, темірдей тәртіпке бағыну сынды ерекше міндеттер жүктелді.  Отан алдындағы борышын адал атқару үшін, елдіктің мызғымай тұруына қомақты үлесін қосу ниетімен ел жастары әскерге көптеп барып жатыр.  2023 жылғы Қорғаныс министрлігінің статистикасына назар салсақ, 38 мыңға тарта азамат әскер атанып, жауынгер  санатына енген. Сарбаздардың 16 мыңға жуығы Қарулы күштердің қатарынан көрінген. Солардың жиырма бір мыңы  Ұлттық қауіпсіздік комитетіне бағынысты Шекара қызметіне, Төтенше жағдайлар министрлігіне, Ұлттық ұланға  қызметке орналасқан.   Ал биыл 40 000-ға жуық адам отан алдындағы борышын өтейді деп жоспарланып отыр. Бұл былтырғымен салыстырғанда үлкен көрсеткіш. 18 бен 27 жас шамасындағы еліміздің әрбір саналы азаматы көктем мен күзгі мезгілде әскерге шақырылады. Сарбаз атанып, мемлекеттің ішкі, сыртқы қауіпсіздігін сақтауға бейілді жандардың саны артуы бекер емес. Қорғаныс министрлігі тарапынан әскерге баратын жастарға жасалатын әлеуметтік көмек, қолдаулар көбейді. Мәселен, Отан алдындағы межелі міндетін өткеріп қайтқан қазақстандықтар жоғарғы оқу орындарына ақысыз білім ала алады. Оларға 2023 жылдан бері арнайы гранттар бөлінуде. Бір пайдалы тұсы, сарбаздардың ұлттық біріңғай тестілеу кезеңдерінде жинаған ұпайы есепке алынған болып саналмайды.  Егер олардың берешегі, яғни мойнында кредиті болса жеңілдікпен төлеу мүмкіндігі қарастырылып отыр.  Тағы бір оң үрдіс – әскерге шақырылып, ел алдындағы парызын ойдағыдай өтегендерге кредиттік демалыс беріледі. Осы жылы мұндай әлеуметтік сипаттағы жәрдемді бес мыңнан көп сарбаз алғаны белгілі. 2 миллиардқа жетеқабыл теңге кредиті кейінге қарай шегерілген. Басқа да әскери қызметшілердің жолдаған өтінімдері қарастырылу үстінде. Сонымен қатар, грант иеленген жауынгерлер шәкіртақыға да қол жеткізеді. Жайлы орын – жатханаға орналасу жағынан да еш кедіргіге ұрынбайды.   Бұл аз десеңіз, ешқандай конкурсқа түспей-ақ әскери кафедрада оқуға жол ашық. 

Әскерлердің қауіпсіздігі мен олардың кәсіби деңгейін көтеру Қазақстанның қорғаныс саласының басты мақсаттарының бірі. Бұл бағытта ел үкіметі бірнеше маңызды қадамдарды жүзеге асырып келеді. Соның бірі - жеке құрамды оқыту. Бұл дегеніміз әскери қызметшілердің білімі мен дайындығын арттыру үшін халықаралық стандарттарға сай оқу бағдарламаларының енгізілуі. Қазақстан әскери оқу орындары мен шетелдік әскери академиялар арасында ынтымақтастық орнап, мамандар даярлануда. Әскери-техникалық жабдықтауға жіті көңіл бөлінуде. Жауынгерлерді заманауи қару-жарақпен және техникамен қамтамасыз ету мақсатында шетелдік серіктестермен бірлескен жобалар іске қосылды. Жергілікті өндірісті дамыту арқылы қару-жарақ саласында тәуелсіздікті арттыруға айрықша көңіл бөлінуде.

Ендігі уақытта әскерилердің өмірі қауіпсіз болуына смарт жүйемен жұмыс атқаратын жасанды интелекттер де жәрдем етпек. Қорғаныс саласына жауапты ведомство  әскердегі қауіпсіздікті “ақылды” технологиялар арқылы бақылап көреді.  Бұл жайында министрліктің өкілі Дархан Ахмедиев түсіндірді. Оның айтуы бойынша, осы уақытқа дейін бейнекамералардың сараптама жасап тұратын  қызметі болмады. Еліміздің әр аймағында жауынгерлердің сақтығы, кейді бір бірін мүйіздеп жіберетіні туралы да айтылмай қалмайды. Сол себепті әскердегі жанжал, бірнеше адамның топ болып жиналуы, жауапты адамдардың өз орнын тастап кетуі, қару-жарақты сақтау камерасына рұқсатсыз кіру сияқты жағдайлар орын алып жатса смарт камералар тез арада  дабыл қағады. 

Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Жолдауда сарбаздың амандығына, саулығына армия басшылығы жауапты болатынын айтқаны мәлім. Әскердің қауіпсіздігіне жіті мән беріледі. Әскери нысандарда қауіпсіздік талаптарына сай инфрақұрылым жасақталып жатыр, олардың денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін жағдайлардың алдын алу шаралары одан сайын күшейтілді.

Әскерлердің әлеуетін арттыру, біліктілігін шыңдау – еліміздің қорғаныс қабілетін күшейтудің маңызды шарттарының бірі. Жаһандық қауіпсіздік ахуалының күрделенуі, жаңа технологиялар мен соғыс тәсілдерінің дамуы әскерилерге қойылатын талаптарды тіптен арттырды. Бұл бағытта бірнеше негізгі аспектілерге назар аударған абзал.  Кәсіби дайындық, заманауи технологиялармен қамтамасыз ету, психологиялық даярлық және әскери этиканы дамыту.

Президент назар аударған бағыт - әскерлердің кәсіби дайындығын жақсарту. Бұл тек қана физикалық жаттығулармен шектелмейді, сонымен қатар тактикалық, стратегиялық ойлау қабілетін жетілдіруді, шешім қабылдау дағдыларын дамыту мен қазіргі заманғы әскери операцияларды жүргізу әдістерін игеруді қамтиды. Офицерлер мен жауынгерлердің үздіксіз оқу бағдарламалары, әскери академиялар мен курстар арқылы дайындығын қамтамасыз ету өте маңызды. Бұл олардың жаңа ұрыс тәсілдерін меңгеруіне, заманауи қару-жарақтарды тиімді қолдануына мүмкіндік береді.

Әскери күштердің технологиялық тұрғыдан дамуы елдің қорғаныс қабілетін күшейтудің тағы бір маңызды аспектісі. Әскери техника мен қару-жарақтың заманауи үлгілерін енгізу, ақпараттық жүйелер мен киберқауіпсіздік саласында жұмыс жүргізу жауынгерлердің ұрыс алаңындағы артықшылығын қамтамасыз етеді. Робототехника, дрондар, жасанды интеллект сынды жаңа технологияларды қолдану қарулы күштердің тәжірибесін арттырады, сын-қатерді азайтады және қоғамдағы келеңсіз әрекеттерге  шұғыл түрде жауап қайтаруға мүмкіндік жол ашады.

Жауынгерлердің моральдық-психологиялық жағдайы да баса назар аударарлық дүние.  Қай кезде де психологиялық күйзелістерге төтеп беру, қиын жағдайларда шешім қабылдау және күйзеліске қарсы тұра білу қабілеті әскердің қызметіне тікелей әсер етеді. Осыған орай, әскери қызметшілерді психологиялық тұрғыдан дайындау, арнайы тренингтер өткізу, психолог мамандарды тарту мен қолдау көрсету бағдарламаларының маңыздылығы арта түседі.

Әскерилердің сапасын арттырудың тағы бір маңызды бағыты – әскери этиканы және сарбаздар бойында патриотизм сезімін қалыптастыру. Жауынгерлердің жоғары моральдық құндылықтармен тәрбиеленуі, Отан алдындағы жауапкершілік сезімі олардың әскери борышын адал атқаруға ынталандырады. Бұл жауынгерлерді тек қана қара күшпен емес, сонымен бірге парасаттылықпен әрекет етуге, бұқара  халықтың мүдделерін қорғауға, халықаралық гуманитарлық құқықты сақтау қажеттілігін түсінуге үйретеді.

Әскерилердің сапасын арттыруда халықаралық ынтымақтастық пен тәжірибе алмасу да маңызды рөл атқарады. Шетелдік әскери оқу орындарында білім алу, бірлескен жаттығулар өткізу және бейбітшілік операцияларына қатысу қазақстандық әскерилердің кәсіби шеберлігін арттырып, жаһандық стандарттарға сәйкес келетін әскери дағдыларды игеруге мүмкіндік береді. Қазақстанның халықаралық деңгейде бейбітшілікті сақтау миссияларына қатысуы да әскерилердің тәжірибесін байытып келеді.

Халықаралық тәжірибеге зер салсақ,  Түркияда, Қытай, Өзбекстан, Ресейде  университтер мен институттарда және ЖОО-дан кейін білім беруге бағыттайтын медициналық оқу бағдарламалары, жобалары  шеңберінде кадрлар даярлықтан өткізіледі. Озық елдерде медициналық-әскери білім жинап, тәжірибе алмасу  - қарулы күштердің сапасын одан сайын еселей түсетін үрдіс. Осы жылы Қорғаныс министрлігінің пәрменімен медициналық, әскери бағыттағы академия құру ісі жүзеге асырылмақ. Қолданысқа енгізілуге тиісті оқыту мекемесі Алматы қаласы аумағындағы Әскери медицина орталығының жанынан ашылады деп көзделіп отыр. Демек, сан мыңдаған жас маман діттеген мақсат-межесіне жетер күн қашық емес.  

Елдің тыныштығын қас қақпай күзетуге мүдделі сарбаздарды шыңдау, бәсекеге қабілеттілігін арттыру көп қырлы және кешенді жұмыс. Бұл бағытта кәсіби дайындықты арттыру, жаңа технологияларды енгізу, психологиялық және этикалық әзірлікті қамтамасыз ету, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастықты дамыту басты міндеттер. Осы факторлардың үйлесімділігі әскердің жалпы тиімділігін арттырып қана қоймай, мемлекеттің қорғанысын  күшейтуге ықпал етері анық.

Қазақстанның қорғаныс саласы елдің ішкі тұрақтылығын, аумақтық тұтастығын және азаматтарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған маңызды жүйе.  Қарулы күштердің жоғары кәсібилігі мен заманауи техникамен қамтамасыз етілуі, халықаралық деңгейде тығыз ынтымақтастықтың орнауы Қазақстанның қорғаныс әлеуетін арттырып, мемлекетке жаңа қауіп-қатерлерге тиімді жауап беруге мүмкіндік береді. Қазақстан болашақта да қорғаныс саласын дамытуға және халықаралық қауіпсіздік мәселелерін шешуге белсенді түрде қатысуға ниетті.

Жуырда ел президенті Қорғаныс министрін қабылдап, осы жылдың 6 айында іске асырылған жұмыстар бойынша есеп алды. Тамыз айында болған кездесу шеңберінде ведомство басшысы Р.Жақсылықов әскери мамандардың сын сағаттарда жауынгерлік әрекет етуі, күрделі ахуал туындағанда оларды жұмылдыру даярлығына қатысты баяндама жасады. Сарбаздардың, күштік құрылымдардың халықаралық масштабтағы оқу-жаттығу мақсатындағы жиындардың толайым жетістіктері,  жауынгерлік әзірлікке  тың тактикалар кіргізу туралы ақпарат берді.  Сондай-ақ ел тыныштығына жауапты жауынгерлердің озық қару-жарақпен қамтылуы, әскери техникаларды игеруі де назардан тыс қалмады.  Әскери-патриоттық іс-шараларды жүйелі түрде өткізу мәселесін де Мемлекет басшысы айрықша назарда ұстап отыр.  

Фото: Gov.kz