Коронавирус инфекциясының пандемиясына байланысты көптеген елдер COVID-19 коронавирус инфекциясына қарсы вакциналарды жедел түрде жасай бастады. Қазақстанда денсаулық сақтау үшін аса қауіпті инфекцияларға қарсы вакциналарды әзірлеу және Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымымен (ДДСҰ) ынтымақтастық бойынша Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің Биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институтының тәжірибесі мол. Институт вакцинаны дайындауға наурыз айының ортасынан бастап кірісті.
Бұл ғылыми ұйым қауіпті инфекциялармен жұмыс істеу үшін 13 биологиялық қауіпсіздік зертханасында жұмыс істейтін еліміздің жетекші вирусолог-ғалымдарын біріктіреді.
Қауіпті және аса қауіпті жұмыстардың барлық түрлері қауіпсіздіктің 3 деңгейіндегі зертханада (BSL-3) жүргізіледі. Бұл - 50 жылдан астам нәтижелі жұмыс атқарған және вакциналарды өндіруде тәжірибесі мол, бірегей институт.
Институттың зерттеулері медицина мен ауыл шаруашылығына арналған вакциналардың жаңа түрлерін жасауға, иммунобиологиялық препараттарды өндіруге, қауіпті және аса қауіпті ауруларды диагностикалау үшін тест жүйелерін жасауға бағытталған. Тек соңғы 10 жылдың ішінде институт аса қауіпті инфекциялар бойынша, оның ішінде "құс" және "шошқа" тұмауына, нодулярлық дерматитке, бруцеллезге қарсы жеті жаңа вакцина жасау технологиясын дайындады. Қауіпсіздік және иммунобиологиялық қасиеттері бойынша соңғысы осы ауруға қарсы өзге вакциналарға қарағанда едәуір сапалы.
Сонымен қатар 2020 жылы БҚПҒЗИ ғалымдары түйе шешегіне қарсы вакцина жасады.
COVID-19 вирусын жұқтырған алғашқы науқастар наурыз айының ортасында ғана анықталғандықтан ғалымдар патологиялық материалға тек 23 наурызда қол жеткізді.
Алматы қаласының жұқпалы аурулар ауруханасында емделіп жатқан алғашқы науқастардан материалдар алынып, БҚПҒЗИ-ға жеткізілді. BSL-3 қорғау деңгейі бар зертханада биологиялық үлгілерден VERO жасушаларының культурасында SARS-CoV-2 қоздырғышы (коронавирус қоздырғышы) ретінде анықталған вирус бөлініп, оның биологиялық қасиеттері зерттелді.
Өте қысқа уақыт ішінде жүргізілген ғылыми зерттеулердің нәтижесінде 9 мамырда БҚПҒЗИ ғалымдары алғашқы вакцинаны шығарды. 15 мамырда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) оны өз сайтында клиникаға дейінгі сынақтарға арналған кандидаттық вакцина ретінде тіркеді (https://www.who.int/publications/m/item/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines).
ДДСҰ-да тіркелген күні зертханалық жануарларға вакцинаның клиникаға дейінгі сынақтары басталды: сызықтық тышқандар, сириялық хомяктар, егеуқұйрықтар, гвинея шошқалары, паромдар мен қояндар және т. б. Бүгінгі таңда сынақ нәтижелері ДДСҰ регламенттеген барлық параметрлер бойынша, атап айтқанда - уыттылық, пирогенділік, аллергенділік, иммуногендік, вакцина ДДСҰ мен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясының талаптарына сәйкес келетінін көрсетеді.
Сонымен қатар БҚПҒЗИ вакцинаны антиденелер титрі жоғары иммуногенділікті көрсеткен приматтарда да сынақтан өткізіп жатыр.
Клиникаға дейінгі зерттеулер аяқталғаннан кейін көп ұзамай вакцинаның клиникалық сынақтары басталады.
Сондай-ақ БҚПҒЗИ әртүрлі платформаларда тағы үш вакцинаны: СOVID-19-ға қарсы қосалқы, векторлық және тірі кандидаттық вакциналарды дайындап жатыр.
MalimBlocks
