Қай облыстың әкімі үздік? Аймақ басшыларының рейтингі

Toppress.kz басылымы өңір әкімдерінің кезекті рейтингін жариялады.

Биылғы жаз Қазақстанның көптеген өңірлері үшін, әсіресе көктемдегі жаппай су тасқыны аясында салыстырмалы түрде тыныш болды. Өңір басшылары аумақтарды абаттандыруға, жолдарды жөндеуге және басқа да инфрақұрылымдық жобаларға назар аударды. Олардың жұмысын бағалаудың негізгі критерийлері әлі де әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштермен, атап айтқанда, бірінші жартыжылдықтағы нәтижелермен байланысты. Алайда, тұрақтылыққа деген жалпы үрдіске қарамастан, кей өңірлерде оң динамика байқалмайды, бұл әкімдер рейтингіндегі позицияларға әсер етті.

Күз мезгілі әкімдердің тікелей жауапкершілігі, нақтырақ айтқанда, жылыту маусымына қатысты мәселелер тиісті деңгейде пысықталмағанын және бұл Үкіметке үлкен соққы болғанын көрсетті. Әкімдердің нақты жағдайды жасыруы болашақта да Алмасадам Сәтқалиевті шұғыл сапарға шығуға мәжбүр етеді. Ал одан кейін Бас прокуратурадан да десант жіберуі ғажап емес.

Рейтингке келер болсақ, онда Абай облысының әкімі Нұрлан Ұранхаев көш бастап тұр. Ол аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуындағф белсенді реформалар мен табысты жұмыстың арқасында жоғары позицияларды ұстап тұр. Инвестициялар деңгейін арттыру, инфрақұрылымды жақсарту және әлеуметтік бағдарламаларды сәтті жүзеге асыру сияқты саладағы серпінді өзгерістер оның басқаруының тиімділігін көрсетеді. Осы жетістіктердің арқасында облыс әкімі басқа өңірлер үшін үлгі бола отырып, сенімді түрде көшбасшылық орынға ие.

1. Нұрлан ҰРАНХАЕВ

Абай облысы

Аймақтар рейтингін Абай облысының әкімі Нұрлан Ұранхаев ашып отыр. Ол жыл басынан бері өзінің позицияларын ұстап келеді. Оның басшылығымен аймақ жоғары әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер көрсетіп жатыр. Мысалы, өндірілген өнеркәсіптік өнім көлемі өсті, негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі 75%-дан асты, бұл өңірдегі қолайлы инвестициялық ахуал туралы айтады. Айта кетейік, қыркүйек айында Нұрлан Ұранхаев Семейде құрылыс материалдарын өндіретін зауыт салуды ұсынған ірі қытай компаниясының өкілдерімен кездесу өткізді. Сарапшылардың пайымдауынша, өңірдің қарқынды экономикалық өсуі облыс басшылығының қызметімен тікелей байланысты.

Облыс орталығын абаттандыру жұмыстары да белсенді жүргізіліп жатыр. Абаттандырудың ең маңызды нысандары - Бейбітшілік аралының аумағы, этноауыл және Найманбаев-Момышұлы көшелерінің тарихи қиылысы болды. Айтпақшы, қиылыстың тарихи деп аталуының да себебі бар: осы көшелердің бойында әр түрлі тарихи ғимараттар орналасқан.

Сонымен қатар Семейде заманауи білім беру стандарттарына сай және жаңа технологиялармен жабдықталған 1200 орындық IT-мектеп ашылды. Облыс тұрғындары үшін 30 жылдан кейін атақты балалар теміржолының жандануы үлкен қуаныш болды. Айта кетсек, Нұрлан Ұранхаев Семейдегі балалар теміржолын жандандыруға ниет білдірген кезде, көптеген адамдар бұл идеяға күмәнмен қарады.

Ендігі сұрақ - өңір жылыту маусымын қалай өткізеді? Себебі жазда Премьер-министр Абай облысына, атап айтқанда Семей қаласына жылумен жабдықтауға қатысты сын айтқан, өйткені инженерлік желілердің тозып кеткен және жергілікті ЖЭО-ның жай-күйі де мәз емес.

2. Ермек КӨШЕРБАЕВ

Шығыс-Қазақстан облысы

Ермек Көшербаев жаз кезінде Ертіс шахтасында қаза тапқан «Шығыстүстімет» ЖШС мен мердігер ұйымның қызметкерлерің отбасыларына көмек көрсеткен болатын. Естеріңізге сала кетсек, бес адам зардап шегіп, оның екеуі қаза тапты, тағы біреуі аурухағана жатқызылды. ШҚО әкімдігі осындай қайғылы оқиғалардың алдын алу үшін ірі кәсіпорындардың корпоративтік әлеуметтік міндеттемелерінің орындалуын бақылауды күшейтуге ниет білдірді.

Тамыз айында мемлекетке бұрын жеке меншікте болған активтерді қайтаруға байланысты сот талқылауларының қорытындысы бойынша «Рахман кілттері» шипажайы қайтарылды. Бұл қадам мемлекеттік ресурстар мен активтерді басқаруды бақылауды нығайтудағы маңызды кезең болды. Сондай-ақ 2011 жылы тоқтатылған Серебрянкадағы бейорганикалық өндірістер зауытының қызметін қалпына келтіру үшін стратегиялық инвестор іздеу бойынша шаралар қабылданып жатыр. Зауыт әлеуетті инвестициялар тарту үшін «Ертіс» ӘКК-ге берілді, бұл өңірдің өнеркәсіптік әлеуетін жандандырудың катализаторы болуы мүмкін.

Жалпы, Ермек Көшербаев өзін туындаған проблемаларға жедел әрекет ете алатын тиімді менеджер ретінде көрсетіп отыр, деп есептейді сарапшылар.

Бұл өңірге жастар тәрбиесі бойынша жұмыс істеу керек, жуықта ғана мектеп оқушылары құрбысын тізерлетіп қойып, ұрып-соғып, ақша талап етті. сондай-ақ мұндағы сот орындаушыларын да тәрбиелеу керек, жергілікті кәсіпкерлерден 46-дан астам талап арыз түскен.

3. Жеңіс ҚАСЫМБЕК

Астана қаласы

Астана қаласының әкімі Жеңіс Қасымбек жоғары басқарушылық құзыреттілігін көрсетуді жалғастырып келеді, бұл Мемлекет басшысының сенімімен ғана емес, елорданың әлеуметтік-экономикалық дамуының тұрақты серпінімен де расталады. 632 млрд теңгеден асатын инвестициялар 13,2%-дық өсімі өңдеуші өнеркәсіптен медициналық және білім беру жобаларына дейінгі негізгі салалардың белсенді дамуын көрсетеді. Сумен және жылумен жабдықтау тапшылығын жою бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілуде, бұл елорда үшін, әсіресе демографиялық өсу мен урбанизация жағдайында стратегиялық маңызы көп.

Өткен жылы қала жылумен жабдықтау жағынан тапшылық сезді, алайда өткен жылдың күзінде бірқатар жаңа нысандар аяқталып, пайдалануға берілді: «Оңтүстік-Шығыс» газ жылу станциясы, «Тұран» газ жылу станциясының бірінші кезеңі және ЖЭО-3-тің бірінші кезеңі, бұл қаланы сағатына 1100 Гкал-дан астам жылумен қамтамасыз етті. Осы нысандардың арқасында Астана бірнеше жыл ішінде алғаш рет жылу маусымына пайдамен шықты. Жыл соңына дейін «Тұран» газ жылу станциясының екінші кезегін аяқтау жоспарлануда, сондай-ақ «Тельман» газ жылу станциясының құрылысы басталды. «Оңтүстік-батыс»  газ жылу станциясы да жобаланып жатыр, бұл тұрғын үй қорының жыл сайынғы өсуін ескере отырып, қаланың 2035 жылға дейінгі жылу қажеттілігін қамтамасыз етеді.

Қалалық инфрақұрылымды абаттандырудың кешенді тәсілі аясында биыл 24-тен астам мектептің құрылысы жоспарланған, оның 15-і тапсырылып, тағы 9-ы жыл соңына дейін аяқталады. Айта кетейік, Астана жайлы мектептер саны бойынша көш бастап тұр. Сонымен қатар биыл 6 студенттік жатақхана салу және 170 аула мен қоғамдық кеңістікті, соның ішінде скверлерді, бульварларды және саябақтарды абаттандыру жоспарланған. Алданған үлескерлер мәселесін шешуге ерекше назар аударылып, 10 жыл бұрын тоқтатылған тұрғын үй кешенінің құрылысы аяқталды.

4. Дархан САТЫБАЛДЫ

Түркістан облысы

Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды өңір басшыларының өткен рейтингінде сенімді түрде екінші орынға ие болған еді,  осы жолы екі позициядан айырылып, төртінші орынға түсті.

Дегенмен, бүгінгі күнге дейін сумен жабдықтау және газдандыру бойынша негізгі жобалар сәтті аяқталғанын айтуға болады: 20 елді мекен су құбырларына, ал 48-і газ желілеріне қосылды. Бұл мыңдаған тұрғындар үшін өмірлік маңызды коммуналдық қызметтерге қол жетімділікті қамтамасыз ете отырып, ауылдық жерлерде өмір сүру деңгейін едәуір арттырды.

Тұрғын үй құрылысы белсенді жалғасып жатыр, оның ішінде әлеуметтік тұрғын үй де бар. 486 мың шаршы метрден астам тұрғын үй пайдалануға берілді, ал жыл соңына дейін 85 үйдің құрылысын аяқтау жоспарланып отыр. Бұл апатты үйлер мен мектептердегі үш ауысымдық оқыту мәселелерін шешуге мүмкіндік береді.

Әкім білім беру инфрақұрылымын жақсартуға ерекше көңіл бөледі. 2024 жылы 59 жаңа мектеп салынып жатыр, бұл оқу жағдайларын едәуір жақсартад, апатты және көп ауысымды мектептердегі проблемаларды жоюға көмектеседі.

Бұдан басқа, облыста жалпы сомасы 12,7 миллиард теңгеге 26 инвестициялық жоба іске асырылуда, бұл жоспар бойынша 1000 жұмыс орнын ашуға және өзекті мәселелерді шешуге жақсы мүмкіндік береді.

Сатыбалдыға өңірдегі халықтың тығыздығы мен санын ескере отырып, рейтингте тағы да ілгерілеу үшін бірқатар әлеуметтік мәселелерді шешу керек.

5. Ерболат ДОСАЕВ

Алматы қаласы

Ерболат Досаев өткір сөздері мен халықпен біртүрлі қарым-қатынас жасау тәсіліне қарамастан, қаланың әлеуметтік-экономикалық даму мәселелерінде жұмысының өте тиімді екенін дәлелдеді. Алматыдағы инвестициялық белсенділік тұрақты өсім көрсетіп отыр, бұл көлемі 714,8 млрд теңгеге жеткен негізгі капиталға салынған салымдардың 15,8%-ға артуынан ерекше байқалады. Жеке капитал одан да жоғары өсім көрсетті — 21,1%, әсіресе IT, туризм, өңдеу өнеркәсібі, денсаулық сақтау және көлік сияқты салаларда. Жыл қорытындысы бойынша тартылған инвестициялар көлемі 2 трлн теңгені құрайды деп болжанып отыр, бұл басқасын айтпағанда жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал етеді. Биыл 32,7 мың жұмыс орны құрылды, оның 75%-ы - тұрақты жұмыс орындары. Қоғамдық көлікті экологияландыру -маңызды аспект, оның үлесі 2024 жылға қарай 70%-ға дейін ұлғаюға тиіс.

Көлік инфрақұрылымын жақсарту шеңберінде Алматыдағы Райымбек даңғылы бойынша жүрдек автобус транзитінің (БРТ) бірінші желісін салу жобасы мақұлданды. «Алтын Орда» көлік-трансплантациялау торабының құрылысын қоса алғанда, маршруттың жалпы ұзындығы 17 шақырымды құрайды. Жоба жеке жолақтарды бөлу және мамандандырылған бағдаршамдарды орнату арқылы қоғамдық көлікке басымдық беруге және оның тиімділігін арттыруға бағытталған. Сонымен қатар Абай даңғылы мен Төле би және Жұбанов көшелерін қоса алғанда, қаланың негізгі магистральдарын тесу бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілуде, онда жер учаскелерін сатып алу және инженерлік коммуникацияларды көшіру жалғасып жатыр, бұл қаланың көліктік қолжетімділігін едәуір жақсартуға мүмкіндік береді.

6. Бейбіт ИСАБАЕВ

Жетісу облысы

Жетісу облысының әкімі рейтингтің орта белінде қалды. Жетісудың 2024 жылдың алғашқы жеті айындағы экономикалық дамуы тұрақты оң динамиканы көрсетіп отыр. Өңірдің қысқа мерзімді экономикалық индикаторы 112,4%-ға жетті, ал экономикаға инвестициялар көлемі 188,2 млрд теңгені құрады, оның ішінде 136,7 млрд жеке салымдарға тиесілі. Пайдаланылмайтын жерлерді ауыл шаруашылығы айналымына тартуды және қант өнеркәсібін дамытуды қоса алғанда, аграрлық салаға ерекше назар аударылды. Өңірде Кербұлақ ауданындағы металлургия комбинаты, «Қорғас – Шығыс қақпасы» АЭА аумағындағы Индустриялық парк, сондай-ақ Жоңғар қақпасы ауданында жел электр станциясының құрылысы сияқты ірі жобалар іске асырылып жатыр.

Әлеуметтік инфрақұрылымды жақсартуда да маңызды жетістіктер байқалады, күрделі жөндеуді қажет ететін объектілердің 50%-дан астамы жаңартылды. Алдағы жылдарға арналған басым міндеттердің бірі -Талдықорған қаласын абаттандыру. Сонымен бірге Жетісу әкімі өңірдің мәдени мұрасын қорғауды бақылауға алды. Атап айтқанда, Қызылтас петроглифтері бар тауда диорит өндіру тоқтатылды, бұл тарихи ескерткіштерді қорғаудағы маңызды қадам.

Соған қарамастан, тұрғындар Талдықорған, Жаркент, Текелі, Сарқан қалаларында, сондай-ақ Ескелді ауданындағы Жалаңашкөл, Қарабұлақ станцияларында, Алакөл ауданындағы Ырғайты өзенінің, Алакөл көлінің жағасында қоқыстардың уақтылы шығарылмауына және қоқыс үйінділеріне жүйелі түрде шағымданып отырады.

Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, облыстағы кедейлік деңгейі екінші орында - 7,8%, бұл болашақта салық түсімдерінің өсуі үшін үлкен инвестициялық жобаларды жүзеге асыруды талап етеді.

7. Асхат ШАХАРОВ

Ақтөбе облысы

Асхат Шахаров аймақтың дамуына инвестиция тартуды жалғастырып жатыр. Негізгі жобалардың бірі - «Primus Capital» ЖШС-нің қытайлық Sinoma Cement International компаниясымен бірлесіп жоспарлаған қуаттылығы жылына 1,3 млн тонна болатын цемент зауытын салу. Жаңа зауыт өңірдің өнеркәсіптік әлеуетін айтарлықтай нығайтып, оның экспорттық мүмкіндіктерін арттырмақ.

Сонымен қатар Шахаров 35 мың орындық жаңа футбол стадионы салынатынын айтты. Жоба 2026 жылы аяқталады, бұл - спорттық инфрақұрылымды дамытудағы маңызды қадам. Ақтөбеліктердің футболға бей-жай қарамайтынын ескерсек, бұл қадам өңір басшысының рейтингін арттыруға жақсы көмек болады.

Дегенмен, бірқатар мәселелер әлі де назарда қалып отыр. Жол құрылысының сапасына қатысты біраз сын айтылды. Кей өңірлерде көптеген бұзушылықтар мен басшылық тарапынан бақылаудың жеткіліксіздігі анықталған. Сондай-ақ жол-көлік оқиғалар санының өсуі алаңдаушылық туғызады: жыл басынан бері 291 апат тіркеліп, 394 адам зардап шекті, 68 адам қаза тапты. Сонымен қатар, ақтөбелік спортшылардың Олимпиададағы сәтсіз өнер көрсетуі, онда үш қатысушы ерте кезеңдерде шығып, өңір тұрғындарының көңілін қалдырды, бұл спортшыларды даярлаудың тиімділігі мен спортты дамыту стратегиясына күмән келтіреді.

8. Ғабит СЫЗДЫҚБЕКОВ

Шымкент қаласы

Шымкентте қалалық инфрақұрылым қарқынды дамып жатыр. Қала әкімі Ғабит Сыздықбеков бұрынғы балалар темір жолының орнында жаңа серуендеу аймағын салтанатты түрде ашып, маршрутты электр скутермен өзі тексеріп шықты. Бұл жоба - қаланы тұрғындар мен қонақтар үшін тартымды етуге бағытталған абаттандыру бағдарламасының бір бөлігі. «Мұз сарайын» 128 млн теңгеге сату кезінде бұзушылықтар анықталғаннан кейін оны мемлекеттік меншікке қайтару процесі аяқталды. Қала прокуратурасы мамандандырылған ауданаралық экономикалық сот арқылы мәмілені жарамсыз деп тануға қол жеткізді.

Сонымен қатар Шымкентте бірнеше көрнекті нысандардың құрылысы жүріп жатыр. Шымкент қаласының жаңа шағын ауданында Hilton халықаралық желісі қонақ үйінің құрылысына капсула салынған, бұл қаланың туристік тартымдылығын жаңа деңгейге көтереді. Сондай-ақ сыйымдылығы 35 мың адам болатын, УЕФА стандарттарына сәйкес келетін стадион құрылысы жалғасады. Алайда қала төтенше жағдайға да тап болды: өнеркәсіптік аймақта күкірт қаптары өртеніп, 364 адамды, оның ішінде 200 баланы эвакуациялауды қажет етті. Өртті сөндіру күрделене түсті және өрттің одан әрі таралуын болдырмау үшін ҚТЖ өрт сөндіру пойызын тартты.

Қала тұрғындарының көбінің көлік инфрақұрылымының сапасына көңілі толмайды. Осылайша, тұрғындар қоғамдық көліктің жай-күйіне - автобустар ішіндегі антисанитария, қоғамдық көлік жүргізушілері тарапынан жол ережелерін бұзу, маршруттарды орынсыз бөлу, қозғалыс кестелерін бұзу секілді жағдайларға шағымданады.

9. Құмар АҚСАҚАЛОВ

Қостанай облысы

2024 жылдың жеті айының қорытындысы бойынша Қостанай облысы өнеркәсіптік өндірістің сенімді өсу қарқынын көрсетіп, 1 537,1 млрд теңге көлеміне жетті, бұл оның Қазақстанның негізгі индустриялық орталықтарының бірі деген мәртебесін растайды. Өсім әсіресе тау-кен өндіру саласында байқалады, ал ауыл шаруашылығында өнімнің жалпы өнімі өткен жылмен салыстырғанда 6%-ға артып, 111,3 млрд теңгені құрады. Маңызды инвестициялық жобалардың қатарында 600 жұмыс орнын ашатын және аминқышқылдары мен крахмал өндірісінің өсуін қамтамасыз ететін астықты терең өңдеу зауытының құрылысы бар.

Алайда қиындықтар да жоқ емес: Қарасу ауданында бес негізгі бағыт бойынша экономикалық көрсеткіштердің айтарлықтай төмендеуі байқалады, ал әлеуметтік осал санаттар үшін өңірде жалдамалы тұрғын үйді сатып алу бөлінген 17,8 млрд теңгеге қарамастан баяу ілгерілеп келеді.

Сонымен қатар, жыл соңында оған көкжөтелмен (жыл басынан бері инфекцияның 15 жағдайы тіркелген) және туберкулезбен (2023 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда сырқаттанушылық 9,6%-ға ұлғайған) сырқаттанушылықтың өсуіне байланысты денсаулық сақтау процестерін ұйымдастыру бойынша жұмысты қорытындылаған артық болмас еді.

10. Нұрлыбек НӘЛІБАЕВ

Қызылорда облысы

2024 жылы Арал теңізін қалпына келтіру бойынша гидрологиялық іс-шаралар соңғы бес жылда алғаш рет бұрын-соңды болмаған көрсеткіштерге жетті: су қоймасына 977 миллион текше метр су түсті, бұл жоспарланған көлемге 100% сәйкес келеді. Бұл экожүйенің айтарлықтай жақсаруына әкелді, ол балық аулаудың күшеюімен расталып отыр. 2 млрд текше метрден асқан су көлемінің жалпы ұлғаюы жағдайында жыл соңына дейін тағы 500 млн текше метр қосу жоспарлануда.

Сонымен қатар Қызылорда облысындағы әлеуметтік-экономикалық жағдай тауарлық газдың тапшылығымен сипатталады, бұл жергілікті билікті сұйытылған газды сатуға лимиттерді алып тастауды және операторларды бақылауды күшейтуді талап етуге мәжбүр етті. Инфрақұрылымдық өзгерістер аясында облыста республикалық бюджет қаражатына салынған заманауи қан орталығы ашылды, бұл өңірде медициналық көмек көрсету сапасын арттырады.

16 жасар оқушыға көрсетілген қорлық оқиғасына байланысты Қызылордадағы жыныстық құлдық туралы жанжал жалпы аймақ басшылығының имиджіне теріс әсер етті.  Естеріңізге сала кетейік, 16 жастағы Қызылорда тұрғынының анасының айтуынша, оның қызы сегіз ай бойы жыныстық құлдықта болған.

Қызылорда әкімі облыстың өскелең ұрпағын тәрбиелеуге назар аударуы керек. Кеңес кентінде 30-ға жуық жасөспірімнің қатысуымен 15 жастағы бала өлтірілді, одан ақша сұрап бопсалаған, мектептерде балаларға буллинг көрсету туралы ақпарат та жиі шығып тұрады.

11. Нұрдәулет ҚИЛЫБАЙ

Маңғыстау облысы

Мамыр айында Нұрдәулет Қилыбай Маңғыстау облысының әкімі қызметіне кіріскен сәттен бастап сарапшылар оның өңірдің негізгі проблемаларын жедел шешу қабілетін атап өткен еді. Ең өткір мәселелердің бірі - ауызсу тапшылығы, бұл Ақтау мен оған іргелес аумақтарды қамтамасыз етуді қиындатады. Өңірде шамамен 40 мың текше метр су жетіспейді екен және бұл проблемамен күресу үшін 10 тұщыландыру зауытының құрылысы және магистральдық су құбырын қайта жаңарту жүргізіліп жатыр. Осы шаралардың арқасында жаздың аяғында облысты ауыз сумен қамтамасыз ету тәулігіне 206,3 мың текше метрге жетті.

Сонымен қатар Қилыбай жергілікті экономиканы дамыту үшін халықаралық инвесторлармен белсенді өзара іс-қимыл жасайды. Қыркүйек айында ол аймақтың су шаруашылығын дамытуға мүдделі қытайлық кәсіпкерлермен кездесті. Сонымен бірге әкім Бесшоқы ауылындағы оқушылардың жаппай улануы сияқты басқа да өткір сұрақтарға жауап беруге мәжбүр болды, онда 289 бала зардап шекті. Қыркүйек айында ол Ақтаудағы тұрғын үй кешендерінің алданған үлескерлерімен кездесті, сондай-ақ Мұнайлы ауданы үшін жаңа автобустар мен арнайы техника тапсырды, бұл оның жұмысының жан-жақтылығын және халық үшін әлеуметтік жағдайларды жақсартуға ұмтылысын көрсетеді.

Біздің ойымызша, соңғы жаңалықтар бойынша әкімнің өңірдегі білім беру мәселелеріне дұрыс назар аудармауына байланысты әлеуметтік шиеленіс туындауы мүмкін.

12. Марат СҰЛТАНҒАЗИЕВ

Алматы облысы

Алматы облысында Алатау академиясы деп аталатын ғылым мен инновацияның жаңа қаласының құрылысы жарияланды. Бұл жоба аймақтың технология мен ғылымды дамытудың өршіл жоспарларын көрсетеді. Сонымен қатар облыс әкімі Марат Сұлтанғазиев Райымбек және Кеген аудандарында сумен жабдықтау мәселелерін шешуді көздейді.

Жазда «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында жаңа буынның үш мектебі ашылды, ал 2028 жылға қарай Алматы агломерациясын толық газдандыру жоспарланып отыр. Конституция күніне орай 85 отбасы Қонаев қаласындағы Sun City тұрғын үй кешенінде жаңа пәтерлердің кілттерін алды.

Сонымен қатар, билік монополистерді заңдастыру жобасы арқылы электр қуаты мен судың үзілуіне, сондай-ақ газбен жабдықтау проблемаларына байланысты туындаған әлеуметтік шиеленіспен күресіп жатыр. Аймақтағы ахуалды Ұйғыр ауданындағы сібір жарасының соңғы жағдайлары қиындатады, бұл денсаулық сақтау саласындағы шұғыл шараларды қажет етеді.

Сондай-ақ Үндістан мен АҚШ инвесторларының әкімдіктің әрекетсіздігіне байланысты аурухана мен фармацевтикалық зауыт салу жобасынан бас тартуы облыс әкімінің рейтингіне кері ісер етіп отыр.

Мектептер мен жасөспірімдер ортасындағы буллинг мәселесі Алматы облысын да айналып өткен жоқ, сонымен қатар Талғардағы адам өлімі бойынша тергеу қорытындысы шыққан соң тек ІІМ-нен ғана емес, басқа да органдардан тексеру келуі мүмкін.

13. Марат АХМЕТЖАНОВ

Ақмола облысы

2024 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша өңір өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, көлік қызметтерінде және байланыс саласында тұрақты өсімді көрсетті, бұл мемлекеттік қаржы институттарын белсенді қолдауға және экономикалық өсуді ынталандыру шараларына байланысты. Атап айтқанда, өңдеу өнеркәсібінде тоғыз жаңа жобаны іске қосу жоспарланған, ал ауыл шаруашылығында жеті ірі сүт-тауар фермасының құрылысы жүріп жатыр. Есіл ауданы дәнді дақылдар егіс алқабы бойынша көшбасшылардың бірі болып қала береді (496,6 мың га), дегенмен жергілікті өнеркәсіпті дамыту қосымша күш-жігерді қажет етеді, соның ішінде астық өңдеу кәсіпорындарын құру қажеттілігі бар. Экономиканы әртараптандыру шеңберінде Аршалы ауданында Республикалық маңызы бар Aqmola индустриялық аймағы құрылды, сондай-ақ астанада инвесторлармен өзара іс-қимылды жеңілдетуге бағытталған  инвестицияларды дамыту орталығы ашылды. Атбасарда электровоздар мен тепловоздардың жүздеген секцияларын шығаратын локомотив құрастыру зауытының құрылысы басталды. Сонымен қатар Вознесенкадағы көпір мен Щучинск қаласындағы Спорт сарайы құрылысының төмен қарқыны, Жарқайың ауданындағы су тасқынынан зардап шеккендерге тұрғын үй сатып алудың кешігуі сияқты мәселелер алаңдаушылық туғызады.

Көптеген өңірлер сияқты инфрақұрылым, ТКШ мәселелеріне және Бурабай мен Оқжетпестегі тарифтердің өсуіне ерекше назар аудару қажет, осы мәселелерге жергілікті тұрғындар жиі шағымданады.

Сондай-ақ Ақмола облысының кәсіпкерлері жоспардан тыс тексерулер жүргізген және адал компанияларға айыппұл салған мемлекеттік органдар тарапынан жасалған репрессиялық әрекеттерге бірнеше рет шағымданғанын еске салған жөн. 2024 жылдың жеті айында 767 тексеру тіркелді, олардың көпшілігі жоспардан тыс жүргізілген.

14. Ермағанбет БӨЛЕКПАЕВ

Қарағанды облысы

Қарағанды облысында мүгедектігі бар адамдарды қолдау бойынша шаралар белсенді іске асырылып жатыр: 55 мыңға жуық мүмкіндігі шектеулі жандардың жартысына жуығы - еңбекке қабілетті жастағы адамдар, оның ішінде 11 743 адам жұмысқа орналастырылған. Жыл басынан бері жұмыспен қамту шараларымен мүгедектігі бар мыңнан астам адам қамтылды, бұл олардың әлеуметтік интеграциясына ықпал етеді. Бір мезгілде облыста 10 мыңнан астам жаңа жұмыс орны құрылды. Инфрақұрылым саласында облыс әкімі Ермағанбет Бөлекпаев заманауи технологиялар қолданылатын жолдарды жөндеу жұмыстарының барысын өзі бақылайды.

Ауыл шаруашылығында егін жинау науқаны шамамен 1 миллион тонна дәнді дақыл өнімін көрсетті. Сондай-ақ Ағадырда жаңа колледж ашу жоспарланып отыр, бұл білікті кадрлар тапшылығы мәселесін шешуге көмектеседі.

Жалпы, өңір ТКШ саласын жаңғырту бойынша мәселелерді шешуі қажет, тұрғындардың көбі осы салаға шағымданатын көрінеді.

15. Нариман ТӨРЕҒАЛИЕВ

Батыс Қазақстан облысы

Батыс Қазақстан облысының әкімі Нариман Төреғалиев бірқатар маңызды инфрақұрылымдық және инвестициялық жобаларды табысты іске асырудың арқасында рейтингтегі өз позициясын жақсарта алды. Орал қаласында Ақжайық шағын ауданында 120 мыңнан астам абонентті электр қуатымен қамтамасыз ететін жаңа электр қосалқы станциясының құрылысы, сондай-ақ кәріз-сорғы станциясын қайта жаңарту аяқталды. Аймақтағы жоғары технологиялық өндірісті жүзеге асыру үшін Fatinoglu түрік холдингін тарту маңызды қадам болды. Сонымен қатар тұрғын үй құрылысы мен жөндеу жұмыстары жанданды: қазірдің өзінде 775 үй салынып, 1128 үй сатып алынды, ал 1321 үйде жөндеу жұмыстары аяқталды. Алайда, оң нәтижелермен қатар, Төреғалиев балалардың қауіпсіздігі мәселелерін шешуі керек, өйткені соңғы уақытта облыста олардың қатысуымен болған жазатайым оқиғалардың саны артты.

Бүгінгі таңда әкім отын мен энергия тапшылығы мәселелерінен аулақ болу керек, өйткені жақында әлеуметтік газ тапшылығы жергілікті халықтың айтарлықтай наразылығын тудырды. Сонымен қатар 2024 жылдың қыркүйегінде аудандық жер қатынастары бөлімінің бастығы жер учаскелерін төмен бағамен заңсыз сатқаны үшін сотталды, соның салдарынан облыс басшылығы жер мәселесі бойынша аудит жүргізді ме екен? Мұндай қарапайым шенеунік жерді қалай оңай сатып отыр?

16. Серік ШӘПКЕНОВ

Атырау облысы

Қазан айында Қызылқоға ауданында екі жаңа спорт кешені ашылды, бұл өңір жастары арасында дене шынықтыру мен спорттың дамуына ықпал етеді. Тамыз айында Құлсары қаласындағы су тасқынынан зардап шеккен нысандарды қалпына келтіру жұмыстары басталды. Жалпы ұзындығы он шақырымнан асатын жолдар қалпына келтірілді. Апаттан зардап шеккен мектептер мен балабақшаларды жөндеу жұмыстары жүргізілді. Әкім қалпына келтіру процесін жеке бақылап, жұмыс қарқынын жеделдетуді талап еткен болатын.

Атырау облысында қазіргі таңда Жайық өзеніне 43,955 миллион шабақ шығарылды.

Сонымен қатар 2024 жылдың жазында облыста ірі өрттер өршіп, соңғы уақытта әртүрлі өңірлердің әкімдерінің беріктігін сынап жатыр. Бұл жолы өрттер Каспий жағалауында болды, олар 1000 гектардан астам қамысты жойды, нормаға сай мерзімде оқшауланды.

17. Ербол ҚАРАШӨКЕЕВ

Жамбыл облысы

Жамбыл облысының экономикасы, әсіресе құрылыс саласында, аграрлық секторда және тұрғын үйді пайдалануға беру саласында оң динамиканы көрсетіп отыр, алайда өнеркәсіптік өндіріс минералды тыңайтқыштар бағасының төмендеуі және арзан қантты шетелден әкелу аясында біршама төмендеп кетті. Дегенмен, өңірдің инвестициялық портфелі 70 перспективалы жобаны қамтиды, олардың ішінде мыс концентратын өндіруге бағдарланған Шатыркөл байыту фабрикасын іске қосу - өнеркәсіптік әлеуетті нығайтудағы маңызды қадам. Сонымен қатар, сумен жабдықтау жүйелерінің құрылысы жалғасуда, бұл мыңдаған ауыл тұрғындарын таза сумен қамтамасыз етеді. Алайда, өңір өнімдердің жоғары құны, тұрғын үйдің жетіспеушілігі және жалақының төмендігі сияқты бірқатар проблемаларға тап болып отыр. Ербол Қарашөкеев осы сын-қатерлерді жеңе ала ма?

Маусым айында «Таза-Талас» кәсіпорнының директоры мен оның орынбасары мемлекеттік қаражатты 22 млн теңге көлемінде ұрлағаны үшін сотталды. Облыстық басшылықтан жауапты тұлағалар жазаланды ма, ол жағы белгісіз.

18. Ғауез НҰРМҰХАМБЕТОВ

Солтүстік Қазақстан облысы

Ғауез Нұрмұхамбетовтің қызметіне Қазақстанның әлсіз әкімдерінің бірі ретінде сыни баға берілді, дегенмен соңғы ойларда оның өңірінде жағымсыз оқиғалар тіркелмеді. Бұл оған өз позициясын жақсартуға мүмкіндік берді. Оның Петропавл атауын өзгертуден уақытша бас тарту туралы мәлімдемесі ең резонанс тудырған оқиға болды. Нұрмұхамбетов абаттандыру, жылу және экономикалық даму мәселелері басым болып қалатынын атап өтті.

Петропавлда қалалық жолдарды асфальттау белсенді жүргізіліп жатыр, ол төрт жыл ішінде толық аяқталуға тиіс. Сондай-ақ студенттер мен оқытушыларға арналған жатақханалар құрылысы өңірдің әлеуметтік инфрақұрылымын жақсарту бойынша күш-жігерді көрсетеді.

Соған қарамастан, Солтүстік Қазақстан облысының прокуратурасы әлеуметтік саладағы мемлекеттік қаражаттың жұмсалуын бақылаудағы кемшіліктерді көрсете отырып, шамамен 5 миллион теңгеге әлеуметтік жәрдемақы төлеу кезінде бұзушылықтарды анықтады.

19. Асаин БАЙХАНОВ

Павлодар облысы

Павлодар облысының әкімі Асаин Байхановтың іс-әрекетіне шағым бойынша қылмыстық істі қайта жандандыру оның «Partners Realty» ЖШС мердігерімен көп жылғы қарсылығына жұртшылықтың назарын аударды. Жолды жөндеуге арналған тендерден басталған оқиға сыбайлас жемқорлық бабы бойынша сот ісін жүргізуге ұласты, бірақ іс бұған дейін жабылған. Енді Бас Прокурордың бұйрығымен қайта жаңартылды, дегенмен Байхановтың өзі бұл істе тек куәгер ғана. Сонымен қатар әкім инфрақұрылымдық саладағы сын-қатерлерге тап болды: Ақсуда жаңа қазандықты іске қосу кешіктіріліп жатыр. Енді бұл жобалық қуаттылықты қамтамасыз ете алмайтын мердігерлермен сот ісін жүргізуге қауіп төндіреді.

Дегенмен, өңірде ірі инвестициялық жобалар белсенді түрде іске асырылып жатыр. Аса маңызды жобалардың бірі - 80 млрд теңгеге жоғары таза марганец өндірісі, бұл болашақта Павлодар облысының өнеркәсіптік әлеуетін нығайтады. Сауатты іске асырылған жағдайда жоба өңір әкімінің рейтингін айтарлықтай көтермек.

20. Берік Әбдіғали

Ұлытау облысы

Соңғы кезеңде Ұлытау облысының экс-әкімі Берік Әбдіғалиұлының жұмысында бірнеше күрделі проблемалар болған, бұл оның қызметтен босатылуына әкелді.

Бұған мемлекеттік бағдарламаларды іске асырудың төмен қарқыны әсер етті.  «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасын іске асырудағы кемшіліктерді Әлихан Смайылов көпшілік алдында атап өткен болатын. Ауылдық жерлерде инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға бөлінген қаражат баяу игерілді және осы бастамалардың өңірді дамыту үшін маңыздылығына қарамастан жобалардың бір бөлігі небәрі 35%-ға орындалды.

Сондай-ақ нысандардың құрылысында кідірістер байқалды. Осылайша, аймақты әлеуметтік және инфрақұрылымдық жаңғырту аясында басталған көптеген жобалар үлкен кідірістермен жылжыды. Әкім олардың бір бөлігі жыл соңына дейін аяқталмайтынын мойындады, бұл үкімет пен халықтың сынына себеп болып отыр.

Фото: inbusiness.kz