Бензин бағасы 50%-ға қымбаттауы мүмкін, мұны Энергетика министрі Алмасадам Саткалиев алдын ала ескерткен. Бұл кәсіпкерлердің логистика шығындарын арттырып, оларды тауардың өзіндік құнына қосуына мәжбүрлейді. Соның салдарынан, барлық тауарлар, ең алдымен азық-түлік қымбаттайды. Бұл туралы Orda.kz сайты жазды.
Қазақстандықтардың әлеуметтік әлсіз топтарын кедейліктен құтқару үшін мемлекет оларға субсидия төлеуге мәжбүр болады. Бұл ақша, бәлкім, жаңа акциздер арқылы жанармай сатушылардан алынады.
«Азық-түлік бағасының өсуі — әлеуметтік жағынан осал топтарға соққы. Бұл мәселе өтемақы төлеуді талап етеді, сондықтан ақша қайдан алынатыны маңызды. Мұны еркін сауданы шектеу деп айтуға болмайды. Бұл екі бөлек компонент, олар бір-бірімен байланыспайды», – дейді экономист Арман Бейсембаев.
80%-дық акциз бензин тасымалдаушылар бағаларды көтермеуге (немесе біртіндеп көтеруге) мәжбүр ету үшін ең дұрыс әдіс сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ іс жүзінде бәрі керісінше болуы мүмкін. Экономист баға өсімі Экономика министрлігі мен Қаржы министрлігі күткеннен әлдеқайда жоғары болуы мүмкін екенін ескертеді.
«Иә, бағаның күрт өсуі болуы мүмкін. Негізгі проблема – бұл жағдай бағаның өсуін тудырып, нарықпен теңесуге алып келетіндігі. Акциз сатушылардың пайдасының көбін алып кетеді, бұл оларды бағаны одан әрі көтеруге мәжбүр етеді. Осылайша, баға үнемі өсе береді. Экономикада бұны «овершут» деп атайды», — деп түсіндіреді Арман Бейсембаев.
Сонымен, Ұлттық экономика министрлігі әлеуметтік жағынан әлсіз топтардың жағдайын нашарлатпауға тырыса отырып, инфляцияны қоздырады. Министрліктің бюджетті толықтыруды көздейтінін түсінуге болады, бірақ неге билік бағаның өсуін өзі тудырып, әлеуметтік шиеленісті күшейтуі керек деген сұрақ туындайды.
Негізі, бағаларды реттеуге арналған әлдеқайда тиімді экономикалық механизмдер бар. Бірақ министрлік оларды көрмейді немесе қолданғысы келмейді.
«Овершут болмас үшін, мен бензинді экспорттау үшін 80%-дық акциз енгізер едім. Сатуға болады, тіпті бензинді экспорттауға рұқсат беріледі, бірақ экспортқа шығарылған бензинге акциз салынатын болады. Бұл экспортты шектеуге түрткі болар еді. Ал ішкі нарықта қандай акциз болса, сол қалады. Біздің басты мәселеміз – бензин бағасы көрші елдерден төмен, сондықтан ол сыртқа шығарылып жатыр. Бензиннің бағасы қазір бізде Өзбекстан, Қырғызстан, Ресейден төмен, ал міндет – осы бағаларды теңестіру. Ішкі нарықта бензин сатуды ынталандыру үшін, тіпті нарықтық бағалармен болса да, бензин экспортына жоғары акциз енгізуге болады», – дейді экономист.
Фото: Орда сайты
