Елімізде темекі мен алкогольді өнімдерін таңбалау жүріп жатыр. Ал бұл іс не үшін қажет? Оның жалғыз мақсаты контрафактілік өнімдерден халықты қорғау және заңсыз сауданы тоқтату. Елімізде алғашқылардың бірі болып, Қаржы министрлігі бизнесті бейімдеу үшін темекі мен алкоголь өнімдерін таңбалау бойынша пилоттық жобаны (темекі бойынша пилоттық жоба 2018 жылдың 1 қазанында басталып, 2020 жылдың 31 наурызында аяқталды, алкоголь өнімдері бойынша 2019 жылдың 1 маусымында басталып, 2021 жылдың 1 қазанында аяқталады)бастаған еді.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, бұл таңбалау механизмі заңсыз трафикпен күресудің тиімді және дәлелденген әдісі және Еуроодақ, Түркия, Бразилия және т.б. елдерде белсенді түрде қолданылып келеді.
ЕАЭО -ға мүше мемлекеттердің 2021 жылғы 23 сәуірдегі шешіміне сәйкес елдер бұл тауарларға міндетті таңбалауды ұлттық заңнамаларға сәйкес дербес түрде енгізеді. Пилоттық кезеңде ақпараттық жүйе мен таңбалаудың қолданылатын механизмдерінің орындылығы бизнес қауымдастықпен, оның ішінде «Атамекен» ҰКП алаңында алдын ала талқыланып тексерілді. Айта кету керек, Үкіметтің Қаулысымен тауарларды таңбалаудың бірыңғай операторы ретінде «Қазақтелеком» АҚ белгіленді.
Қазір таңбаланған темекі өнімдері мен алкогольдік сусындар жаңа құбылыс емес. 20 жылдан астам уақыт бойы олар қағаз маркаларымен (акциздік маркалармен және бақылау маркаларымен) белгіленді. Ел тек акцизделетін өнімнің құнын төмендететін цифрлық форматқа көшуде.
2020 жылдың 1 қазанынан бастап фильтрлі темекіге, 2021 жылдың 1 сәуірінен бастап темекі өнімдерінің басқа түрлеріне міндетті таңбалау енгізілді. Қазақстан аумағында өндірілген немесе Қазақстан Республикасына әкелінетін барлық темекі цифрлық маркалармен таңбаланған. Сонымен бірге, салық заңнамасына сәйкес өндірушілердің шығындары амортизациялық төлемдер арқылы төленетін салықтан шегерілу мүмкіндігі қарастырылған.
Темекі өнімдерін сататын бөлшек саудагерлерге, оның ішінде «үй жанындағы» дүкендерде сату үшін қымбат жабдықты сатып алудың қажеті жоқ. 2D сканерлерге балама болып табылатын «Naqty Sauda» (Android және IOS) тегін мобильді қосымшасын орнату жеткілікті.
Егер сатушы өнімді сатудың үлкен көлеміне тап болса, ол 2D сканерін сатып ала алады. Бүгінде оның бағасы 25 мың теңге шамасында. Кәсіпкерлердің қосымша шығындары болмайды. Тауардың басқа түрлері үшін, мысалы, сүт өнімдері, қант қосылған сусындар және т.б. пилоттық жобаларды салалық министрліктер жүзеге асырады.
Қаржы министрлігі оларға бақылау және әкімшілік шараларды қолданбайды.
Анықтама: тауардың жекелеген түрлерін таңбалау туралы шешімді ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер тұтынушылардың құқықтарын қорғау, көлеңкелі экономиканы төмендету, Еуразия экономика одағы аясындағы тауар айналымының заңдылығын қамтамасыз ету және бизнесті жүргізудің бәсекелестік шарттарын теңестіру мақсатында қабылдады.
Осыған байланысты, 2018 жылдың 2 ақпанында үкімет басшылары Еуразия экономика одағында тауарларды сәйкестендіру құралдарымен таңбалау туралы келісімге қол қойды. Одақ шеңберінде елдер тон, аяқ киім, жеңіл өнеркәсіп өнімдері, парфюмерия, шиналар, камералар мен сүт өнімдерін таңбалау бойынша міндеттемелер қабылдады. Бұл тауарларға таңбалауды енгізу мерзімін мемлекет өз бетінше белгілейді, ал бұл тауарлар тобына таңбалауды енгізуді салалық министрліктер жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасында тауарларды таңбалау саласындағы үйлестіруші орган ретінде ҚР Сауда және интеграция министрлігі анықталды, тауарларды таңбалау саласындағы салалық уәкілетті мемлекеттік органдар келесі түрде анықталады:
Қаржы министрлігі - акцизделетін өнімдер;
Денсаулық сақтау министрлігі - дәрі -дәрмек;
Ауыл шаруашылығы министрлігі - ауыл шаруашылығы өнімдері;
Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі - өнеркәсіптік өңдеу өнімдері.
Қаржы министрлігі баспасөз баяны
