АҚШ президенті Дональд Трамп өзінің жарлығымен АҚШ-тың Халықаралық даму агенттігінің (USAID) әлем бойынша жұмысын тоқтатты. Ол америкалық салық төлеушілердің ақшалары көптеген жылдар бойы тиімсіз жұмсалған деп санайды. Американың бұл шешімі көптеген адамдардың тағдырына әсер етеді. Кемінде он мыңдаған адам жұмысынан айырылады. USAID Қазақстанда қандай жобаларды қаржыландырды? Бұл туралы Orda.kz жазған мақаланы ықшамдап ұсынып отырмыз.
АҚШ Халықаралық даму агенттігі (USAID) — бұл АҚШ федералды үкіметінің тәуелсіз агенттігі, ол басқа елдерге экономикалық, гуманитарлық және әлеуметтік көмек көрсетуге жауапты. USAID 1961 жылы Кеннедидің жарлығымен құрылды. Оның қызметі әлемнің түрлі аймақтарында тұрақтылық, экономикалық даму және демократияны қолдауға бағытталған.
USAID-тің негізгі қызмет бағыттары:
- Экономикалық даму
- Гуманитарлық көмек
- Демократия және адам құқықтарын дамыту
- Денсаулық сақтау
- Білім беру
- Экологиялық тұрақтылық
USAID 100-ден астам елде жұмыс істейді, оның ішінде Африка, Азия, Латын Америкасы, Таяу Шығыс және Шығыс Еуропа аймақтары бар.
USAID бюджетін АҚШ Үкіметінен алады. Агенттік халықаралық ұйымдармен, үкіметтік емес ұйымдармен (ҮЕҰ), жеке компаниялармен және жергілікті үкіметтермен өз бағдарламаларын іске асыру үшін ынтымақтаса жұмыс істейді.
Сын мен дау-шар
USAID бірнеше рет басқа елдердің ішкі істеріне араласқаны, оппозициялық қозғалыстарды қолдағаны және бағдарламаларды АҚШ-тың дипломатиялық ықпалын қолданудың құралы ретінде пайдаланғаны үшін сынға ұшырады. Кейбір елдерде агенттіктің қызметі шектелді немесе тыйым салынды.
2012 жылы Ресей билігі USAID қызметін тоқтатты, агенттікті ішкі істерге араласу мен саяси процестерге әсер ету әрекеттері үшін айыптады. USAID Ресейдегі оппозициялық ұйымдарды қолдады және Ресейдің егемендігіне нұқсан келтіретін жобаларды қаржыландырды деп айыпталды.
2025 жылы 4 ақпанда Ресей СІМ ресми өкілі Мария Захарова USAID қызметін тоқтату туралы түсініктеме беріп, агенттіктің ЛГБТ идеологиясын насихаттағанын айтып өтті.
USAID-тің Қазақстандағы жобалары
USAID Қазақстан билігімен 1992 жылдан бері ынтымақтастық орнатты. Агенттік Қазақстандағы түрлі ұйымдарды қолдайды, азаматтық қоғам, денсаулық сақтау, экономика және басқа салаларда жобаларды жүзеге асыру үшін гранттар береді.
USAID Қазақстандағы бірнеше маңызды жобаларды қаржыландырды, оның ішінде:
- «Еуразия Қауымдастығы Орталық Азия» қоры
- «Инновациялық серіктестік» бағдарламасы
- «Әділ сөз» халықаралық сөз бостандығын қорғау қоры
- Туберкулезге қарсы күрес
- ВИЧ/СПИД-ке қарсы күрес
- COVID-19 пандемиясына қарсы күрес
2024 жылы USAID Қазақстанға 15,2 миллион доллар бөлді, оның ішінде денсаулық сақтау, демократия, адам құқықтары, қауіпсіздік және экономика салаларына қаржы құйды.
USAID-тің көптеген жобаларына сын айтылса да, агенттік Қазақстан үкіметі үшін де маңызды қолдау көрсетті, оның ішінде депутаттардың шетелге сапарларын қаржыландырды және заң жобаларын әзірлеуге көмектесті.
Қазіргі уақытта USAID қызметі мен қаржыландыру мәселелері белгісіз болып тұр. Қазақстандағы Үкіметтік емес ұйымдар мен Тәуелсіз БАҚ-қа қатысты қандай шешім болары белгісіз.
Фото: Коллаж orda.kz
Байланысты жаналықтар
MalimBlocks
Киев пен Мәскеу арасындағы бейбіт келіссөз қалай жүреді?
Газет болашақ президенттің айналасындағылар бірнеше сценарийді талқылап жатқанын атап өтті. Олар қазіргі әкімшіліктің Украинаны «қажет болғанша» қолдау принципінен бас тартуға дайын. Трамп сайлауда жеңген соң оның ұлы әлеуметтік желіде Зеленский жақын арада «артықшылықтарынан айырылады» деп қалжыңдады.
